صنعت پتروشیمی یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی در جهان مدرن است که از طریق تولید محصولات شیمیایی و پلاستیکی، تأثیر عمده‌ای بر زندگی روزمره و صنایع مختلف دارد. یکی از منابع اصلی این صنعت، گاز طبیعی است که به‌عنوان خوراک و سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله از شرکت پرستلی به بررسی مصارف گازی در پتروشیمی‌ها، اهمیت آن و نقش حیاتی این منابع در تولید محصولات پتروشیمی می‌پردازیم.گاز طبیعی و اهمیت آن در پتروشیمی
گاز طبیعی یکی از منابع اصلی انرژی در صنعت پتروشیمی است و به‌عنوان یک منبع اولیه برای تولید مواد شیمیایی و سوخت‌های هیدروکربنی به کار می‌رود. این گاز عمدتاً شامل متان، اتان، پروپان و بوتان است که هرکدام نقش خاصی در فرایندهای پتروشیمی دارند. مصرف گاز طبیعی در پتروشیمی به‌صورت کلی در دو دسته تقسیم می‌شود: خوراک و سوخت.گاز به‌عنوان خوراک
یکی از کاربردهای اصلی گاز طبیعی در صنعت پتروشیمی به‌عنوان خوراک برای تولید محصولات مختلف است. در این فرایندها، گاز طبیعی به مواد شیمیایی پایه مانند اتیلن، پروپیلن، بوتادین و متانول تبدیل می‌شود. این مواد پایه، سنگ بنای تولید بسیاری از محصولات نهایی مانند پلاستیک‌ها، لاستیک‌ها، رزین‌ها و الیاف مصنوعی هستند.به عنوان مثال، اتان یکی از اجزای اصلی گاز طبیعی است که به اتیلن تبدیل می‌شود. اتیلن ماده اولیه‌ای است که برای تولید پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و محصولات دیگر استفاده می‌شود. پلی‌اتیلن، ماده اصلی در تولید پلاستیک‌ها است که در بسته‌بندی، لوله‌ها و صنایع خودروسازی کاربرد دارد.
گاز به‌عنوان سوخت
علاوه بر استفاده به‌عنوان خوراک، گاز طبیعی در پتروشیمی‌ها به‌عنوان سوخت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. انرژی حاصل از سوختن گاز طبیعی برای تأمین انرژی مورد نیاز برای واحدهای مختلف پالایشگاهی، کوره‌ها و فرایندهای گرمایی به کار می‌رود. گاز طبیعی به دلیل ارزان‌تر بودن نسبت به دیگر سوخت‌ها و آلایندگی کمتر، جایگزین مناسبی برای سوخت‌های فسیلی دیگر مانند زغال‌سنگ و نفت در صنعت پتروشیمی محسوب می‌شود.فرآیندهای اصلی مصرف گاز در پتروشیمی‌ها
در صنعت پتروشیمی چندین فرایند کلیدی وجود دارد که از گاز طبیعی به‌عنوان ماده خام یا سوخت استفاده می‌کنند. این فرایندها از اهمیت حیاتی برای تولید مواد شیمیایی پایه برخوردارند و شامل کراکینگ، ریفورمینگ بخار و تولید متانول می‌شوند.کراکینگ بخار (Steam Cracking)
کراکینگ بخار یکی از مهم‌ترین فرایندهای تبدیل گاز طبیعی به مواد پایه شیمیایی مانند اتیلن و پروپیلن است. در این فرایند، اجزای هیدروکربنی موجود در گاز طبیعی (مانند اتان و پروپان) در دماهای بسیار بالا (بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد) به اتیلن و پروپیلن شکسته می‌شوند. این فرایند اصلی‌ترین منبع تولید اتیلن در جهان است و به همین دلیل نقش بسیار مهمی در تولید پلاستیک‌ها و سایر محصولات پتروشیمی دارد.ریفورمینگ بخار (Steam Reforming)
ریفورمینگ بخار یک فرایند دیگر است که در آن متان (موجود در گاز طبیعی) به هیدروژن و مونوکسید کربن تبدیل می‌شود. این فرایند در تولید آمونیاک (برای تولید کودهای شیمیایی) و هیدروژن مورد نیاز برای صنایع مختلف از جمله تولید متانول و سوخت‌های هیدروژنی استفاده می‌شود. علاوه بر این، هیدروژن تولید شده از این فرایند در پالایشگاه‌ها برای فرایندهای هیدروژناسیون و پاکسازی نفت خام به کار می‌رود.تولید متانول
یکی دیگر از کاربردهای مهم گاز طبیعی در پتروشیمی، تولید متانول است. متانول یک ماده شیمیایی کلیدی است که به‌عنوان سوخت، حلال و ماده اولیه برای تولید محصولات شیمیایی دیگر مانند فرمالدهید و استات‌ها استفاده می‌شود. برای تولید متانول، متان موجود در گاز طبیعی از طریق فرایند ریفورمینگ بخار به گاز سنتز (ترکیبی از هیدروژن و مونوکسید کربن) تبدیل می‌شود که سپس به متانول تبدیل می‌گردد.تأثیرات اقتصادی و زیست‌محیطی مصرف گاز در پتروشیمی‌ها
مصرف گاز طبیعی در صنعت پتروشیمی تأثیرات مهمی بر اقتصاد و محیط زیست دارد. از یک طرف، این مصرف به دلیل ارزان‌تر بودن گاز طبیعی در مقایسه با نفت خام، هزینه‌های تولید محصولات پتروشیمی را کاهش می‌دهد. از طرف دیگر، گاز طبیعی به‌عنوان یک سوخت پاک‌تر نسبت به نفت و زغال‌سنگ، باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌های زیست‌محیطی می‌شود.مزایای اقتصادی
صنعت پتروشیمی به دلیل وابستگی به منابع انرژی ارزان و در دسترس، به‌ویژه در کشورهایی که دارای منابع عظیم گاز طبیعی هستند، نقش حیاتی در اقتصاد ایفا می‌کند. کشورهایی مانند ایران، قطر و عربستان سعودی با بهره‌گیری از منابع گازی خود، قادر به تولید محصولات پتروشیمی با هزینه پایین و رقابت در بازارهای جهانی هستند.در این کشورها، صادرات محصولات پتروشیمی یکی از مهم‌ترین منابع درآمد ارزی است. همچنین، استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان خوراک پتروشیمی به‌جای نفت خام، به دلیل پایین بودن قیمت گاز، باعث افزایش سودآوری شرکت‌های پتروشیمی می‌شود.
اثرات زیست‌محیطی
استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت و خوراک در پتروشیمی‌ها در مقایسه با سایر سوخت‌های فسیلی اثرات زیست‌محیطی کمتری دارد. گاز طبیعی به دلیل دارا بودن محتوای کربن کمتر، در هنگام سوختن دی‌اکسید کربن کمتری نسبت به زغال‌سنگ و نفت تولید می‌کند. این امر باعث کاهش اثرات گلخانه‌ای و بهبود کیفیت هوا در اطراف واحدهای پتروشیمی می‌شود.با این حال، نشت گاز متان از خطوط انتقال و تجهیزات پتروشیمی می‌تواند باعث افزایش گازهای گلخانه‌ای شود. متان یک گاز گلخانه‌ای بسیار قدرتمند است که تأثیرات منفی زیادی بر تغییرات آب‌وهوایی دارد. بنابراین، کاهش نشت متان از اهمیت بالایی در حفاظت از محیط زیست برخوردار است.
