ابزار دقیق: چشم و گوش صنعت
ابزار دقیق، مجموعه‌ای از حسگرها، مبدل‌ها، نشانگرها، ثبت‌کننده‌ها و کنترلرها است که برای اندازه‌گیری، انتقال، نمایش، ثبت و کنترل پارامترهای فیزیکی و شیمیایی در سیستم‌های مختلف به کار می‌رود.این علم نقش کلیدی در اتوماسیون و بهینه‌سازی فرایندهای صنعتی، علمی و پژوهشی ایفا می‌کند.
به عبارتی ساده‌تر، ابزار دقیق زبانِ گویای فرایندها است.
با استفاده از ابزار دقیق می‌توانیم:
- دما، فشار، جریان، سطح، سرعت، رطوبت، ترکیبات شیمیایی و ... را اندازه‌گیری کنیم.
- اطلاعات اندازه‌گیری‌شده را به واحدهای مختلف تبدیل کنیم.
- اطلاعات را به صورت بصری نمایش دهیم.
- اطلاعات را ثبت و ذخیره کنیم.
- فرایندها را به طور خودکار کنترل کنیم.
ابزار دقیق را می‌توان از نظر عملکرد و پارامتر اندازه‌گیری‌شده به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد.
از نظر عملکرد:
- حسگرها: اولین مرحله از زنجیره ابزار دقیق هستند که تغییرات فیزیکی یا شیمیایی را به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کنند.
- ترانسمیترها: سیگنال الکتریکی حسگرها را به سیگنال استاندارد (معمولاً 4 تا 20 میلی‌آمپر) تبدیل می‌کنند.
- نشانگرها: سیگنال الکتریکی را به صورت بصری (مانند عقربه یا صفحه نمایش) نمایش می‌دهند.
- ثبت‌کننده‌ها: سیگنال الکتریکی را در طول زمان ثبت می‌کنند.
- کنترلرها: با مقایسه سیگنال اندازه‌گیری‌شده با مقدار تنظیم‌شده، سیگنالی را به عنصر نهایی (مانند شیر یا گرمکن) ارسال می‌کنند تا فرایند را کنترل کنند.
- ابزار دقیق دما: برای اندازه‌گیری دمای سیالات، جامدات و گازها استفاده می‌شود.
- ابزار دقیق فشار: برای اندازه‌گیری فشار سیالات و گازها استفاده می‌شود.
- ابزار دقیق جریان: برای اندازه‌گیری جریان سیالات و گازها استفاده می‌شود.
- ابزار دقیق سطح: برای اندازه‌گیری سطح مایعات در مخازن و ظروف استفاده می‌شود.
- ابزار دقیق سرعت: برای اندازه‌گیری سرعت سیالات و گازها استفاده می‌شود.
- ابزار دقیق رطوبت: برای اندازه‌گیری میزان بخار آب موجود در هوا استفاده می‌شود.
- آنالایزرها: برای اندازه‌گیری ترکیبات شیمیایی سیالات و گازها استفاده می‌شود.
ابزار دقیق در صنایع مختلفی از جمله صنعت نفت و گاز، پتروشیمی، فولاد، برق، آب و فاضلاب، داروسازی، غذایی، نساجی و ... کاربرد دارد.
همچنین از ابزار دقیق در ساختمان‌ها، سیستم‌های حمل و نقل، تجهیزات پزشکی، تحقیقات علمی و ... نیز استفاده می‌شود.
نقش ابزار دقیق در دنیای امروز:
در دنیای امروز که به سمت اتوماسیون و هوشمندسازی پیش می‌رود، ابزار دقیق نقش کلیدی در افزایش راندمان، کاهش هزینه‌ها، ارتقای کیفیت محصولات و حفظ محیط زیست ایفا می‌کند.
با گسترش روزافزون تکنولوژی و نیاز روزافزون به دقت و کنترل در صنایع مختلف، اهمیت ابزار دقیق روز به روز بیشتر می‌شود.
منابع:
- ابزار دقیق - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
- https://lms.irisaco.com/local/staticpage/view.php?page=about
- اختصارات ابزاردقیق در نقشه‌های P&ID - کمپانکست
- ابزار دقیق چیست؟ | لیست تجهیزات | مشخصات فنی | قیمت
- سنسور
- ترانسمیتر
- کنترلر
- شیر کنترلی
- حلقه کنترلی
- سیستم اسکادا
- سیستم DCS
- PLC
- DCS
- کالیبراسیون
- شبیه‌سازی
- طراحی سیستم‌های کنترل
- مهندسی برق و الکترونیک
- مهندسی مکانیک
- مهندسی شیمی
- کنترل فرایند
