PhonieX
مدیر انجمن <A href="forum.majidonline.com/forums/6
زمانی فرا می‌رسد كه اغلب‌كتاب‌های خطی جهان از طریق اینترنت در دسترس همگان خواهند بود. همچنین دور نخواهد بود زمانی كه كتاب‌های درسی كاغذی از برنامه مدارس حذف شوند و دانش‌آموزان درس‌های خود را از طریق اینترنت فرا بگیرند. از هم اینك كتابخانه‌های دیجیتالی به خوانندگانشان كتاب كرایه می‌دهند و افراد كتابخوان را از مراجعه به كتابخانه‌ها بی‌نیاز می‌كنند. چراكه با تولید یك نرم افزار امكان تهیه نسخه‌هایی دیجیتالی وجود دارد كه می‌توان برای آنها تاریخ مصرف تعیین كرد. دستگاه‌های الكترونیكی‌ای كه به عنوان كتابخانه شخصی كتاب‌های دیجیتال به فروش می‌رسد هم با اقبال شهروندان كشورهای مختلف مواجه شده و به این ترتیب میلیون‌ها نسخه كتاب دیجیتال هم برای كتابخانه‌های شخصی خریداری شده است. به این ترتیب حوزه نشر دیجیتالی به سرعت در حال اشغال بخشی از حوزه نشر كتاب‌های چاپی است. در میان كشورهای جهان این كشور ژاپن است كه در آن كتاب‌های دیجیتال بیش از بقیه كشورها وارد حوزه نشر شده‌اند و در حال حاضر حدود سه درصد از كتاب‌های منتشر شده در این كشور را تشكیل می‌دهند.
البته گسترش حوزه نشر كتاب‌های دیجیتال به معنای حذف كتاب‌های چاپی نخواهد بود. دست كم در مورد كتاب‌های ادبی، شعر و رمان، افراد كتابخوان دوست دارند كه كتابی چاپی را در دست بگیرند و با تفكر مطالعه كنند. مسلماً این افراد دوست ندارند كه اشعار حافظ یا رمان‌های ادبی را در رایانه بخوانند یا به جای كتابی با صحافی زیبا، كاغذهایی با مطالب پرینت گرفته شده در دست بگیرند. آنها بیشتر دوست دارند میان قفسه كتابخانه‌ها و كتاب‌فروشی‌ها پرسه بزنند و با تورق، كتاب مورد علاقه‌شان را انتخاب كنند. در زمینه هنری هم كتاب‌های دیجیتالی پاسخگوی نیازهای خوانندگان نیستند. بنابراین بی شك دست كم در آینده نزدیك كتاب‌های چاپی و كتابخانه‌های سنتی همچنان اهمیتشان را حفظ می‌كنند. منتها در زمینه‌هایی نظیر موضوعات علمی‌و دانشگاهی، فرهنگ لغات و دانش نامه‌ها، این كتاب‌های دیجیتال هستند كه اقبال بیشتری پیدا كرده‌اند و با قدرت و سرعت می‌آیند تا جای كتاب‌های چاپی را بگیرند.
با افزایش اقبال به سوی كتاب‌های دیجیتالی ابزارهای متن خوان نیز در حال پیشرفته تر شدن و گسترش‌اند. این متن خوان‌ها برای خواندن نشریات و كتاب‌ها و سایر متن‌های نوشتاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
● مزایایی كه موجب استقبال از كتاب‌های دیجیتال شده‌اند
با وجود انبوه كتاب‌های دیجیتال در اینترنت و كتابخانه‌هایی كه كتاب كرایه می‌دهند، تنها با یك رایانه می‌توان به تمام دانشی كه از ابتدای تاریخ بشر به وجود آمده است دسترسی پیدا كرد.
در كشور ما هم كتاب‌های دیجیتال با استقبال مواجه شده اند. گسترش حوزه كتاب‌های دیجیتال برای كشور پهناور و پرجمعیتی مانند ایران راه مناسبی برای دسترسی همگان به كتاب و دانش و اطلاعات است. چراكه دیگر نیاز نیست كتابخانه‌های متعدد با هزینه‌های زیاد ایجاد شود، یا هزینه زیادی برای چاپ كتاب پرداخت شود و یا انبوهی از كتاب‌ها مسیرهای طولانی را بپیمایند تا به دست مصرف‌كنندگان برسند.
در حال حاضر انبوهی از كتاب‌های دیجیتال به زبان فارسی در اینترنت وجود دارد. مراكز مختلفی در حال ایجاد یا گسترش كتابخانه‌های دیجیتال هستند كه از جمله آنها می‌توان كتابخانه ملی را نام برد. در كشور ما اصطلاح مدارس هوشمند نیز درباره مدارسی به كار می‌رود كه در آنها اینترنت نقش برجسته‌ای دارد.
علاقه كاربران ایرانی بویژه نسل جوان و نوجوان به اینترنت هم آینده خوبی را برای كتاب‌های دیجیتال ترسیم می‌كند. شاید حتی به این وسیله بتوان میزان مطالعه را بالا برد. اما دسترسی به تمامی‌علوم و ادبیات جهان از طریق كتاب‌های دیجیتال به ایجاد تمهیدات و سرمایه‌گذاری‌های اولیه‌ای نیاز دارد وگرنه كتاب‌های دیجیتال در آینده نزدیك نخواهند توانست نقشی را كه در جهان برایشان ترسیم شده است ایفا كنند.
یكی از موضوعاتی كه نشان می‌دهد كتاب‌های دیجیتال در كشور ما هنوز جایگاه جدی خود را پیدا نكرده‌اند این است كه هنوز چندان بحث‌های جدی‌ای كه در زمینه كپی رایت كتاب‌های دیجیتال در كشورهای پیشرفته درگرفته در كشور ما به راه نیفتاده است. در كشور ما شكاف دیجیتال بین مناطق مختلف كشور، روستاها و شهرها و مناطق بالای شهر و پائین شهر هم مانع گسترش بهره گیری از كتاب‌های دیجیتال است. برای حل این مشكل لازم است تمهیداتی اندیشیده شود تا همه از امكانات رایانه‌ای و اینترنت برخوردار شوند. در این صورت دولت در آینده راحت تر می‌تواند از موهبت پیشرفت‌های دیجیتال بهره مند شود و همپای كشورهای جهان تغییرات مورد نظر خود را اعمال می‌كند. به عنوان مثال در حالی كه در كشور ما هر ساله مبالغ هنگفتی صرف چاپ كتاب‌های درسی می‌شود، كشوری نظیر امریكا در حال حذف كتاب‌های درسی چاپی است. همچنین با استفاده از امكانات كتاب‌های دیجیتال دولت می‌تواند تمام آحاد مردم را در دورافتاده ترین مناطق كشور تحت پوشش تعلیم و تربیت قرار دهد بی آن كه ناچار باشد با صرف هزینه زیاد به احداث مدرسه و كلاس در این مناطق بپردازد.
آن چه كه نشان می‌دهد چه اندازه كتاب‌های دیجیتال برای دولت‌ها و مردم صرفه اقتصادی دارند این است كه به دنبال بحران اقتصادی اخیر در اروپا و امریكا تمایل به انتشار كتاب‌های دیجیتال از سوی ناشران بیشتر شده است و بازار آن هم رونق بیشتری گرفته است. بویژه این تغییر رویكرد از كتاب‌های چاپی به كتاب‌های دیجیتالی در عرصه كتاب‌های علمی‌و دانشگاهی بیشتر مشهود بوده است.
امیرعباس رستمی‌كارشناس آی تی می‌گوید: «از جمله ویژگی‌های مثبت كتاب‌های دیجیتال این است كه برای آنها هزینه چاپ و حواشی مربوط به آن وجود ندارد. همچنین ناشران و نویسندگان قادرند سریع و با هزینه كم یك كتاب را اصلاح و ویرایش كنند. در حالی كه اصلاح یك صفحه در كتاب چاپی مستلزم چاپ مجدد آن است. حتی می‌توان به كتاب‌های الكترونیك هر زمان كه تشخیص داده شود عكس‌ها و حتی تصاویر مناسب اعم از انیمیشن و ... را افزود. در مورد كتاب‌های دیجیتالی لازم نیست كه ناشران مانند كتاب‌های چاپی، محلی را به انبار كردن كتاب‌ها اختصاص دهند یا هزینه انبارداری بپردازند. در حالی كه ممكن است در طول زمان به این كتاب‌ها به خاطر رطوبت و گرما و غیره هم آسیب برسد.
در ضمن موضوع نایاب شدن یك كتاب به خاطر حجم تقاضا برای آن هم به وجود نمی‌آید. همچنین افراد كتابخوان می‌توانند در هر نقطه‌ای از كشور یا جهان به یك كتاب دسترسی پیدا كنند و لازم نیست كه ناشر هزینه زیادی بابت انتقال كتاب‌ها به بازار مصرف بپردازد. البته ناشران كتاب‌های دیجیتالی هم باید هزینه‌های خاص این كتاب‌ها را بپردازند. از مزایای كتاب‌های دیجیتال كاهش هزینه‌های تولید و چاپ كتاب است و ناشران كتاب‌های الكترونیكی لازم نیست كه كتابی را با تیراژ بالا چاپ كنند. اما به هر حال خرید فضا در وب و طراحی گرافیكی و نگهداری كتاب در سایت و خرید برنامه‌های لازم و ... مسلماً هزینه‌هایی برای ناشر دارد. اما نكته این است كه بسیاری از هزینه‌های كتاب دیجیتالی برای ناشر همان یك بار است و در بسیاری از موارد لازم نیست برای هر كتاب هزینه جداگانه‌ای پرداخت شود. در كنار اینها می‌توان از امكان داشتن كتاب‌های صوتی نیز برخوردار شد. به عبارتی لازم نیست كه كتاب بخوانید بلكه كتاب برایتان خوانده می‌شود».
موضوع كتاب‌های دیجیتال از چنان اهمیتی برخوردار است كه تمام ۲۷ كشور عضو اتحادیه اروپایی با هم در حال راه‌اندازی كتابخانه دیجیتال اروپا هستند. آنها می‌خواهند تا سال ۲۰۱۰، شش میلیون سند خود را دیجیتالی كنند و آنها را در یك شبكه بزرگ قرار دهند.
● دانش آموزان آینده كتاب‌های درسی چاپی نخواهند خواهند
شاید مهم ترین تحولی كه كتاب‌های دیجیتالی ایجاد می‌كنند در زمینه آموزش است. هم اینك دانشگاه‌ها در كشورهای پیشرفته به این سمت می‌روند كه به دانشجویان مهارت جست و جوی اطلاعات در اینترنت را بیاموزند به طوری كه آنها بتوانند اطلاعات درست از نادرست را تشخیص دهند. استادان بهترین مرجع دانشجویان برای سنجش درستی اطلاعات هستند. خود استادان و نیز ناشرانی كه در زمینه نشر كتاب‌های آموزشی كار می‌كنند هم این امكان را یافته‌اند كه با سهولت بیشتری به دنبال كتاب‌های جدید بگردند و به دانشجویان معرفی كنند. بسیاری از ناشران حوزه دیجیتال هم می‌دانند كه چگونه با روش‌های جدید اعم از افزودن تصویر و غیره كتاب‌های دیجیتالی را حتی جذاب تر از كتاب‌های چاپی سنتی منتشر كنند. در نتیجه بسیاری از استادان در كشورهای پیشرفته تكیه بر یك كتاب یا جزوه در تدریس را كنار گذاشته‌اند و دانشجویان هم دیگر در مباحث درسی به یك كتاب مراجعه نمی‌كنند و از منابع مختلف استفاده می‌كنند.
مدارس هم مسیر مشابهی را می‌پیمایند. اخیراً امریكایی‌ها به حذف كتاب‌های درسی چاپی توجه نشان داده اند. به نظر آنها در كشوری كه همه با دنیای آنلاین آشنایی دارند، رفتن به سمت كتاب‌های درسی دیجیتال هم ضروری است. از نظر آنها وقتی می‌توان از كتاب‌های دیجیتال استفاده كرد، دلیلی ندارد كه دولت و دانش آموزان زیر بار كتاب‌های درسی سنگین و گران بروند. به این ترتیب در هزینه‌های آموزش هم صرفه‌جویی خواهد شد. در این مدارس تنها معلم است كه كتاب درسی را به عنوان منبع در اختیار دارد و مطالب آموزشی از طریق لپ تاپ در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. معلمان هم تشویق می‌شوند كه در سایت‌های موثق اینترنتی به دنبال اطلاعات برای درس خود بگردند. به هر حال در دنیای وب این امكان هست كه معلمان مطالب آموزشی و حتی بازی‌های آموزشی و برنامه‌های ویدئویی مناسبی كه در سایت‌ها یافته‌اند را برای دانش آموزان هم به اشتراك بگذارند.
در مقابل افرادی كه می‌گویند كتاب‌های دیجیتال آمده‌اند تا كتاب‌های چاپی را از بین ببرند، برخی می‌گویند كه كتاب‌های چاپی از بین نخواهند رفت. بلكه كتاب‌های دیجیتال با گسترش كتابخوانی، به توسعه بیشتر كتاب‌های چاپی هم منجر خواهند شد. به اینها باید بیفزاییم كه خوانندگان برخی از كتاب‌ها از جمله كتاب‌های ادبی هم هرگز كتاب‌های چاپی را رها نخواهند كرد.
منبع
