Mitra6990
Member
مهریه بعد از فوت شوهر چه می‌شود؟ پاسخ شفاف به پرسشی مهم و حقوقی برای زنان
یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که بسیاری از بانوان پس از فوت همسر خود با آن مواجه می‌شوند، این است که مهریه زن بعد از فوت شوهر بر عهده کیست؟ آیا وراث باید آن را پرداخت کنند؟ اگر اموالی از متوفی به جا مانده باشد، اول باید مهریه پرداخت شود یا سهم‌الارث؟ آیا زن می‌تواند تمام مهریه خود را دریافت کند یا فقط بخشی از آن؟ این‌ها سوالاتی هستند که دانستن پاسخ دقیق آن‌ها می‌تواند از بروز مشکلات جدی حقوقی جلوگیری کند.
در این مقاله، به زبان ساده اما دقیق، تمام جوانب قانونی، شرعی و عملی این موضوع را بررسی می‌کنیم تا هیچ ابهامی برای شما باقی نماند.
مهریه چیست؟ پایه‌ای‌ترین حق مالی زن
مهریه یا صداق، مالی است که شوهر به همسرش در هنگام عقد نکاح می‌پردازد یا تعهد می‌کند که در آینده بپردازد. این حق شرعی و قانونی زن است و جزو دیون ممتاز شوهر به حساب می‌آید. یعنی اگر مرد فوت کند و بدهی‌های مختلفی از او باقی بماند، مهریه یکی از اولین دیونی است که باید از اموال او پرداخت شود.
فوت شوهر: چه چیزی تغییر می‌کند؟
با فوت شوهر، رابطه زناشویی از لحاظ فیزیکی پایان می‌یابد، اما از نظر حقوقی، تعهداتی باقی می‌ماند. مهم‌ترین آن‌ها پرداخت مهریه است. اگر زن تا قبل از فوت شوهر مهریه خود را دریافت نکرده باشد، حالا این حق او از اموال متوفی قابل پیگیری است.
پس واقعاً مهریه زن بعد از فوت شوهر بر عهده کیست؟
در پاسخ باید گفت: بر عهده ترکه (اموال به جا مانده از متوفی) است. در واقع، مهریه جزو دیونی است که باید از اموال مرد پرداخت شود. اگر دارایی کافی وجود داشته باشد، مهریه از آن کسر می‌شود، سپس باقی‌مانده بین وراث تقسیم می‌گردد.
بنابراین:
زن می‌تواند از اموال همسر فوت‌شده خود به میزان مهریه‌اش، طلب کند. وراث مکلف به پرداخت مهریه از سهم‌الارث خود نیستند، اما تا زمانی که ترکه تسویه نشده باشد، نمی‌توانند آن را میان خود تقسیم کنند.اول مهریه، بعد ارث!
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که در هنگام فوت، اول باید اموال بین وراث تقسیم شود و بعد نوبت به طلبکاران می‌رسد. اما قانون کاملاً برعکس این را می‌گوید. طبق قانون مدنی ایران:
از نظر قانون، زن در جایگاه یک طلبکار ممتاز قرار دارد و مهریه‌اش باید قبل از تقسیم ارث پرداخت شود.
اگر اموالی باقی نمانده باشد چه می‌شود؟
اگر متوفی هیچ مالی از خود به جا نگذاشته باشد، زن نمی‌تواند مهریه‌اش را از دیگران مطالبه کند. در واقع، دیون متوفی از محل دارایی او پرداخت می‌شود، نه از جیب وراث.
استثناء: اگر کسی (مثلاً پدر شوهر) ضامن پرداخت مهریه شده باشد یا سندی مبنی بر مسئولیت شخص ثالث وجود داشته باشد، زن می‌تواند به آن فرد رجوع کند.
انواع مهریه و تأثیر آن بر مطالبه بعد از فوت
۱. مهریه عندالمطالبه: به محض عقد قابل مطالبه است. اگر شوهر فوت کرده و زن هنوز مهریه‌اش را نگرفته، می‌تواند فوراً مطالبه کند.
۲. مهریه عندالاستطاعه: زن فقط در صورتی می‌تواند آن را طلب کند که استطاعت مالی شوهر (در اینجا، ترکه) اثبات شود.
۳. مهریه غیر نقدی (زمین، ملک، سکه و...): اگر در عقدنامه چیزی غیر از وجه نقد درج شده باشد، زن به همان میزان مالک آن دارایی خواهد بود، یا معادل ارزش روز آن را مطالبه می‌کند.
چطور مهریه را بعد از فوت شوهر دریافت کنیم؟ مراحل قانونی
اگر در این شرایط قرار دارید، می‌توانید به کمک وکیل یا شخصاً اقدامات زیر را انجام دهید:
- دریافت گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف
- محاسبه دارایی‌های متوفی با کمک اداره دارایی و استعلام اموال
- تنظیم دادخواست مطالبه مهریه از ترکه در دادگاه خانواده
- تقسیم ترکه پس از کسر مهریه و سایر دیون
- دریافت سهم مهریه به صورت نقدی یا اموال معادل
اگر وراث همکاری نکنند چه باید کرد؟
در برخی موارد، وراث تلاش می‌کنند دارایی‌های متوفی را زودتر تقسیم کرده یا انتقال دهند. اما زن می‌تواند با طرح دعوی در دادگاه:
- مانع تقسیم ترکه تا پرداخت کامل مهریه شود
- اموال منتقل‌شده را توقیف کند
- حتی در صورت لزوم، فروش اموال را درخواست کند
دادگاه در این موارد، همواره از حق زن حمایت می‌کند.
آیا زن علاوه بر مهریه، ارث هم می‌برد؟
بله. زن علاوه بر مهریه، به عنوان همسر قانونی متوفی، از او ارث نیز می‌برد. میزان ارث زن به این بستگی دارد که آیا فرزندی از شوهر دارد یا خیر:
- اگر شوهر فرزند داشته باشد: یک‌هشتم اموال
- اگر شوهر فرزند نداشته باشد: یک‌چهارم اموال
نکته مهم اینجاست که مهریه قبل از ارث پرداخت می‌شود. بنابراین، زن اول مهریه‌اش را می‌گیرد و سپس از اموال باقی‌مانده سهم‌الارث را دریافت می‌کند.
وضعیت مهریه در صورت فوت زن قبل از دریافت آن
اگر زن فوت کند و مهریه‌اش پرداخت نشده باشد، وراث زن می‌توانند آن را از ترکه شوهر مطالبه کنند. مهریه همچنان یک دین است و از بین نمی‌رود.
تجربه‌های حقوقی و توصیه‌های کاربردی
- بهتر است همیشه عقدنامه رسمی داشته باشید تا در زمان مطالبه مهریه مشکلی پیش نیاید.
- اگر مهریه غیرنقدی دارید، حتماً ارزش روز آن را با کارشناس رسمی تعیین کنید.
- در صورت عدم همکاری وراث، با وکیل متخصص خانواده مشورت کنید تا مسیر قانونی سریع‌تری طی شود.
- اگر همسر شما در قید حیات است و قصد دارید برای آینده مطمئن شوید، می‌توانید مهریه را در سند رسمی یا صیغه‌نامه به‌روزرسانی کنید.
جمع‌بندی: حق مهریه حتی پس از مرگ هم باقی است
همان‌طور که دیدید، پاسخ پرسش مهریه زن بعد از فوت شوهر بر عهده کیست به روشنی مشخص است: این حق از اموال متوفی پرداخت می‌شود و زن می‌تواند آن را تا ریال آخر طلب کند. این مسئله نه فقط از نظر شرعی بلکه قانونی نیز معتبر است. بنابراین، هیچ مانعی برای مطالبه مهریه پس از فوت همسر وجود ندارد، مگر اینکه ترکه‌ای وجود نداشته باشد.
لینک مرتبط:
برای اطلاعات بیشتر در مورد حقوق زنان و ازدواج، می‌توانید به مقاله Marriage in Islam – Wikipedia مراجعه کنید.
