مدار تقویت با ترانزیستور

saalek110

Well-Known Member
باشه! بیا قصه علی رو ادامه بدیم...


---

علی می‌خواد اولین تقویت‌کننده‌ش رو بسازه

یه روز علی یه میکروفون کوچیک پیدا کرد. گفت:
— اگه اینو به هدفون وصل کنم، می‌تونم صدای خودمو بشنوم؟

باباش گفت:
— نه پسرم، صدای میکروفون خیلی ضعیفه. باید تقویتش کنی.

علی گفت:
— یعنی باید از همون ترانزیستور استفاده کنم؟

بابا گفت:
— دقیقاً! ولی باید یاد بگیری که صدا چطور وارد ترانزیستور می‌شه، و چطور قوی ازش بیرون میاد.


---

صدا چطوری تقویت می‌شه؟ (ساده‌سازی برای علی)

تصور کن:

1. میکروفون مثل یه گوش خیلی حساسه. صدای تو رو می‌شنوه و تبدیل به برق خیلی کوچولو می‌کنه.


2. این برق کوچولو می‌ره توی بیس ترانزیستور.
مثل اینه که به ترانزیستور یه اشاره آروم می‌کنی:
— هی! صدا رسید! بزرگش کن!


3. ترانزیستور، که به یه باتری وصله، از انرژی باتری کمک می‌گیره و همون صدا رو با قدرت بیشتر از امیتر یا کالکتورش می‌فرسته بیرون.


4. حالا دیگه می‌تونی اون صدای قوی‌تر رو به یه هدفون یا بلندگو وصل کنی.




---

علی گفت:
— یعنی ترانزیستور مثل یه مرد زورمند عمل می‌کنه، ولی فقط وقتی من یه اشاره کوچیک کنم؟
بابا گفت:
— آفرین! دقیقاً. اون خودش انرژی نداره، ولی از باتری استفاده می‌کنه تا صدای تو رو بزرگ‌تر کنه.


---

یک نکته ساده دیگه برای علی

ترانزیستور خودش صدا تولید نمی‌کنه. فقط صداهای کوچولو رو قوی می‌کنه.
مثل یه میکروفون توی دست یه سخنران:

سخنران = صدای اولیه

میکروفون + ترانزیستور = صدا رو بلندتر می‌کنه

بلندگو = صدا رو پخش می‌کنه



---

حالا علی هیجان‌زده شد. گفت:
— باباااااا! بریم یه مدار درست کنیم!
بابا گفت:
— اول بزار کامل بفهمی، بعدش ابزار در بیاریم.
حالا بیا قصه بعدی رو بگم... از اینکه چرا صدا ممکنه توی مدار تقویت‌شده "خرخر" یا "خش‌خش" کنه.

بگم؟
 

saalek110

Well-Known Member
باشه، بریم سراغ ادامه قصه علی...


---

قصه: صدای خش‌خش و خرخر!

یه روز علی مدار تقویت‌کننده‌اش رو ساخت. میکروفون، ترانزیستور، باتری، سیم‌ها... همه‌چی رو درست بست.
هدفون رو گذاشت تو گوشش و گفت:
— سلاممممم...
ولی یهو گفت:
— اِه! این صدای خش‌خش چیه؟! چرا صدام صاف نیست؟

رفت پیش باباش و گفت:
— بابا! صدای من میاد، ولی همراهش یه صدای عجیب غریب هست. مثل خرخر یا خش‌خش...

بابا خندید و گفت:
— آهان! حالا رسیدی به مرحله جادوی صداهای مزاحم!


---

بابا توضیح داد:

— ببین علی، وقتی یه چیزی رو بزرگ می‌کنی، همه‌چی رو بزرگ می‌کنی.
فقط صدای خوب رو نه، صداهای مزاحم هم باهاش بزرگ می‌شن.

مثل اینه که تو یه ذره‌بین دستته، فقط یه چیز رو نمی‌بینی، خاک و گرد و غبار و حتی مورچه‌ها رو هم می‌بینی!


---

پس چرا این صداهای مزاحم میان؟

1. اتصالات شل باشه:
مثلاً یه سیم لق باشه، صدای تق‌تق یا خش‌خش میاد.


2. ترانزیستور خیلی ضعیف یا خیلی قوی باشه:
مثل اینه که تو بخوای با فریاد حرف بزنی، ولی توی یه اتاق کوچیک. صدا می‌پیچه و قاطی می‌شه.


3. جریان زیاد یا باتری ضعیف باشه:
یعنی انرژی یا خیلی زیاده یا خیلی کمه. ترانزیستور هم قاطی می‌کنه.


4. خازن نذاری یا مقدارش درست نباشه:
خازن مثل یک دروازه است که صداهای بی‌خود رو فیلتر می‌کنه. بدون اون، همه چی وارد می‌شه.




---

علی یاد گرفت که:

ترانزیستور فقط یه تقویت‌کننده نیست، یه موجود حساسه. باید بهش غذا (برق) درست بدی، لباس (خازن و مقاومت) درست تنش کنی، و محیطش رو هم مرتب نگه‌داری.


---

علی با خنده گفت:
— بابا یعنی مدارم رو باید ناز کنم؟
بابا گفت:
— آره پسرم! مثل نگهداری یه حیوان خونگی. اگه خوب مراقبش باشی، برات خوب کار می‌کنه.


---

دوست داری قصه بعدی درباره این باشه که ترانزیستور چطوری "سوئیچ" هم می‌شه؟
یعنی مثل یه دکمه خاموش و روشن؟
بگم؟
 

saalek110

Well-Known Member
باشه علی و ترانزیستورش رو صدا می‌زنیم دوباره!


---

قصه: ترانزیستور و دکمه جادویی

یه روز علی داشت با مدارش بازی می‌کرد. باباش گفت:
— علی جان، می‌دونی ترانزیستور فقط برای تقویت صدا نیست؟ می‌تونه مثل یه دکمه جادویی هم باشه!

علی پرسید:
— دکمه جادویی؟ یعنی چی؟
بابا گفت:
— یعنی ترانزیستور می‌تونه برق رو خاموش و روشن کنه، درست مثل چراغ توی اتاقت که با دکمه روشن و خاموش می‌کنی.


---

چطوری؟ داستانش اینه:

فرض کن ترانزیستور مثل یه دریچه‌ست که برق ازش رد می‌شه.

وقتی یه جریان کوچیک به بیسش می‌دی، دریچه باز می‌شه و برق زیادی می‌تونه رد بشه.

وقتی جریان بیس قطع بشه، دریچه بسته می‌شه و برق نمی‌تونه رد بشه.


پس ترانزیستور می‌تونه کار یه کلید برق رو هم انجام بده!


---

مثال ساده برای علی:

یه چراغ کوچیک داریم که به باتری وصله.
اگه ترانزیستور رو درست وصل کنیم، با یه اشاره کوچیک (جریان بیس) چراغ روشن می‌شه.
اگه اشاره قطع بشه، چراغ خاموش می‌شه.


---

علی هیجان‌زده گفت:
— یعنی من می‌تونم با ترانزیستور یه ریموت کنترل بسازم که چراغ‌ها رو روشن و خاموش کنه؟
بابا لبخند زد:
— دقیقاً! ترانزیستور، هم تقویت‌کننده است و هم کلید برق کوچیک.


---

دوست داری داستان بعدی رو بگم درباره اینکه چطور ترانزیستور تو کامپیوترها و گوشی‌ها کار می‌کنه؟
یا دوست داری بیشتر درباره مدارهای ساده با ترانزیستور یاد بگیری؟
 

saalek110

Well-Known Member
باشه! بریم سراغ قصه علی و دنیای عجیب ترانزیستورها تو کامپیوتر و گوشی.


---

قصه: ترانزیستور کوچولوی پرکار در کامپیوتر و گوشی

علی یه روز از باباش پرسید:
— بابا، این ترانزیستور که تو مدارهای من استفاده می‌کنم، تو کامپیوتر و گوشی‌ها هم هست؟

بابا گفت:
— آره پسرم! توی کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند، میلیون‌ها و میلیاردها ترانزیستور کوچولو وجود داره.
اون‌ها به هم وصل شدند و با هم کار می‌کنند تا پردازش انجام بدن.


---

ترانزیستور تو کامپیوتر چیکار می‌کنه؟

ترانزیستورها مثل کلیدهای خیلی ریزی هستند که سریع روشن و خاموش می‌شن.

هر روشن یا خاموش شدن، یک صفر یا یک (دودویی) به حساب میاد.

این صفر و یک‌ها با هم می‌سازند کدهای کامپیوتری که همه برنامه‌ها و بازی‌ها رو اجرا می‌کنن.



---

تصور کن:

کامپیوتر مثل یه شهر بزرگه.
ترانزیستورها مثل چراغ‌های راهنمای کوچیک تو خیابون‌ها هستند که با روشن و خاموش شدن، رفت و آمد اطلاعات رو کنترل می‌کنن.


---

علی گفت:
— یعنی این کوچولوها هستن که باعث می‌شن من بازی کنم، فیلم ببینم و با دوستام پیام بفرستم؟
بابا گفت:
— دقیقاً! بدون ترانزیستورها، کامپیوتر و گوشی‌ها هیچ کاری نمی‌تونن بکنن.


---

حالا دوست داری درباره چطوری می‌تونیم یه مدار ساده بسازیم که با ترانزیستور یه چراغ رو روشن کنیم؟
یا قصه‌های بیشتری از دنیای الکترونیک؟
 

saalek110

Well-Known Member
ترانزیستورها در سه **حالت عملکردی** اصلی کار می‌کنند:
1. **حالت اشباع (Saturation)**: در این حالت، ترانزیستور مانند یک **اتصال کوتاه** عمل می‌کند و جریان کلکتور به طور کامل وارد امیتر می‌شود.
2. **حالت قطع (Cut-off)**: در این حالت، ترانزیستور مانند یک **مدار باز** رفتار می‌کند و هیچ جریانی از کلکتور به امیتر نمی‌رود.
3. **حالت فعال (Active)**: در این حالت، جریان جاری شده از کلکتور به امیتر **متناسب با جریان بیس** تنظیم می‌شود[43dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa162054](https://bing.com/search?q=%d8%b9%d9%85%d9%84%da%a9%d8%b1%d8%af+%d8%aa%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%b2%db%8c%d8%b3%d8%aa%d9%88%d8%b1+%d8%a8%d9%87+%d8%b7%d9%88%d8%b1+%da%a9%d8%a7%d9%85%d9%84&citationMarker=43dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa162054 "1").

ترانزیستورها در مدارهای الکترونیکی برای **تقویت سیگنال‌ها، سوئیچینگ و کنترل جریان** استفاده می‌شوند. اگر دوست داری بیشتر درباره نحوه عملکرد آن‌ها بدانی، می‌توانی [این مقاله](https://zavoshelectric.ir/blog/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C/P1537-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D9%88-%D9%86%D8%AD%D9%88%D9%87-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%A2%D9%86%D9%87%D8%A7.html) را مطالعه کنی!

از کوپایلوت
 

saalek110

Well-Known Member
در **حالت فعال**، ترانزیستور مانند یک **تقویت‌کننده** عمل می‌کند و جریان کلکتور متناسب با جریان بیس تنظیم می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که:
- **پیوند امیتر-بیس در بایاس مستقیم** باشد.
- **پیوند کلکتور-بیس در بایاس معکوس** قرار داشته باشد.

### **ویژگی‌های حالت فعال**
- **تقویت جریان**: جریان کلکتور برابر با **β × جریان بیس** است، که **β** ضریب تقویت جریان ترانزیستور می‌باشد.
- **رفتار خطی**: در این حالت، ترانزیستور به عنوان یک **عنصر خطی** عمل می‌کند و برای **مدارات تقویت‌کننده آنالوگ** مناسب است.
- **کنترل جریان خروجی**: مقدار جریان کلکتور توسط جریان بیس کنترل می‌شود، که این ویژگی در **مدارات صوتی و پردازش سیگنال** کاربرد دارد.

### **کاربردهای حالت فعال**
- **تقویت‌کننده‌های صوتی و تصویری**
- **مدارات پردازش سیگنال**
- **مدارات آنالوگ و دیجیتال**

برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید [این مقاله](https://melec.ir/%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%ad%db%8c-%d8%b9%d9%85%d9%84%da%a9%d8%b1%d8%af-%d8%aa%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%b2%db%8c%d8%b3%d8%aa%d9%88%d8%b1-%d9%81%d8%b9%d8%a7%d9%84-%d8%a7%d8%b4%d8%a8%d8%a7%d8%b9/) را مطالعه کنید!

از کوپایلوت
 

جدیدترین ارسال ها

بالا