در مورد اسیلوسکوپ با هوش مصنوعی chatgpt و بقیه

saalek110

Well-Known Member
Chatgpt:

بگذار هرچه در توان دارم از "اسیلسکوپ" (Oscilloscope) برایت بگویم، از صفر تا پیشرفته.


اسیلسکوپ چیست؟

اسیلسکوپ دستگاهی است برای نمایش و بررسی شکل موج‌های الکتریکی. به زبان ساده، می‌تونی ببینی که "ولتاژ" یک سیگنال در طول زمان چطور تغییر می‌کنه.



️ کاربردهای اصلی اسیلسکوپ

1. بررسی سیگنال‌ها (مثلاً از خروجی آی‌سی‌ها، سنسورها، تقویت‌کننده‌ها، میکروفن‌ها...)
2. عیب‌یابی مدارها
3. اندازه‌گیری فرکانس، دامنه، دوره تناوب، و اختلاف فاز
4. مشاهده پالس‌ها و بررسی پارازیت‌ها یا نویزهای ناخواسته


اجزای اصلی یک اسیلسکوپ آنالوگ یا دیجیتال
Screenshot_۲۰۲۵-۰۷-۱۷_۲۰۵۸۵۷.jpg
بخش.................... توضیح

صفحه نمایش..... (CRT یا LCD)نشان‌دهنده‌ی شکل موج
کانال‌ها (CH1, CH2,...)ورودی‌های سیگنال، معمولاً BNC
Time/Divتنظیم بازه زمانی نمایش سیگنال (مثلاً 1ms/div)
Volt/Divتنظیم مقیاس ولتاژ سیگنال (مثلاً 2V/div)
Triggerبرای تثبیت و قفل‌کردن نمایش موج، مثلاً با شروع از یک لبه خاص
پروب (probe)کابل مخصوص اتصال سیگنال به اسیلسکوپ



✨ فرق اسیلسکوپ آنالوگ و دیجیتال
Screenshot_۲۰۲۵-۰۷-۱۷_۲۰۵۸۵۷.jpg
ویژگیآنالوگدیجیتال

نمایش سیگنالبا اشعه کاتدیبا LCD و پردازش دیجیتال
دقت در سرعت بالابهتروابسته به نمونه‌برداری
امکانات ذخیره‌سازیندارددارد (save - zoom - math - FFT و...)
قیمتارزان‌ترگران‌تر ولی امکانات بیشتر


واحدهای مهم در کار با اسیلسکوپ

ولت بر تقسیم (V/div): ارتفاع موج (ولتاژ)
ثانیه بر تقسیم (s/div): طول موج در زمان
فرکانس: عکس دوره زمانی


چیزهایی که می‌توانی با اسیلسکوپ یاد بگیری

تفاوت بین موج سینوسی، مربعی، مثلثی

تحلیل مدارهای نوسان‌ساز (مثل 555)

دیدن نویز روی خطوط تغذیه

پیدا کردن زمان تأخیر مدار دیجیتال

تست عملکرد PWM، سنسورها، آمپلی‌فایر و...


اگر بخواهی تمرین کنی:

با مولد موج (Function Generator) یا مدارهای نوسان‌ساز ساده مثل آی‌سی 555 یک سیگنال تولید کن.

خروجی را به اسیلسکوپ وصل کن و شکل موج را بررسی کن.


سوالات پیشنهادی برای یادگیری بیشتر:

چطور پروب اسیلسکوپ را کالیبره کنیم؟

چطور با اسیلسکوپ فرکانس را دقیق اندازه بگیریم؟

اسیلوسکوپ دیجیتال DIY با STM32 یا آردوینو چطوره؟
 

saalek110

Well-Known Member
سالک: می خوام کار با اسیلوسکپ را یاد بگیرم و وقتی موجها را روی اسیلوسکپ می بینم ، بفهمم چی هستند

عالیه!
یاد گرفتن کار با اسیلسکوپ مثل باز کردن چشم به دنیای پنهان سیگنال‌هاست. از همین حالا شروع می‌کنیم به ساختن این مهارت طلایی.

هدف تو:

وقتی به موج روی اسیلوسکوپ نگاه می‌کنی، بتونی بفهمی اون موج یعنی چی، از کجا اومده، و چه اطلاعاتی داره.


گام اول: آشنایی با تنظیمات پایه

1. اتصال سیگنال

یک سیگنال ساده تولید کن، مثل خروجی یک آی‌سی 555 در حالت astable.

پروب اسیلسکوپ رو وصل کن:

سر نوک‌تیز → به خروجی سیگنال

گیره زمین (GND) → به زمین مدار



2. Time/Div و Volt/Div

Volt/Div تعیین می‌کنه هر خانه عمودی چند ولته.

Time/Div تعیین می‌کنه هر خانه افقی چند ثانیه (یا میلی‌ثانیه/میکروثانیه) است.


3. تنظیم Trigger

اگر موج حرکت می‌کنه و ثابت نیست، تریگر رو تنظیم کن تا موج ثابت بشه و بتونی راحت ببینی.


گام دوم: شناخت شکل موج‌ها

سه نوع اصلی سیگنال

نوع موجشکلمشخصات

سینوسی (Sine)~~~~~نرم و پیوسته، مثل برق شهری
مربعی (Square)_‾
مثلثی (Triangle)///خطی بالا و پایین می‌ره، بیشتر در مدارات کنترل


گام سوم: چیزهایی که باید روی موج ببینی

✅ دامنه (Amplitude)

فاصله از خط وسط تا بالا یا پایین موج

اندازه‌گیری با ولت بر تقسیم (Volt/Div)


✅ پریود (Period) و فرکانس (Frequency)

یک پریود: فاصله یک چرخه کامل (مثلاً از یک قله تا قله بعدی)

فرکانس = ۱ / پریود


✅ Duty Cycle (در موج مربعی)

چند درصد از زمان موج "بالاست"

مثلاً ۵۰٪ یعنی نیمی از زمان روشن، نیمی خاموش


تمرین عملی (با مثال)

اگر یک آی‌سی 555 را در حالت astable راه‌اندازی کنی:

شکل موج خروجی: مربع

اگر روی اسیلسکوپ دیدی موج از ۰ تا ۵ ولت نوسان می‌کنه:

با Volt/Div = 1V، باید ۵ خانه بالا بره


اگر فاصله بین دو قله پشت سر هم مثلاً 2ms بود:

فرکانس = 1 / 0.002 = 500Hz



ادامه آموزش:

اگر دوست داشته باشی می‌تونم برات:

عکس نمونه موج‌ها بفرستم

یک PDF یا ویدیوی فارسی برای تمرین بفرستم

گام به گام کار با اسیلسکوپ واقعی رو شبیه‌سازی کنیم



بگو ببینم: ✅ اسیلسکوپ واقعی داری؟
✅ مولد سیگنال یا مدار 555 هم داری؟
تا بر اساس اون تمرین‌هاتو بچینم
 

saalek110

Well-Known Member
سالک: منظورم اینه اگر نویز بود یا به عللی موج تغییر شکل داشت بتوانم تشخیص دهم و دچار اشتباه نشوم ، چنین نکاتی می خواهم بدانم

این دقیقاً همون جاییه که یه الکترونیک‌دان حرفه‌ای از یک مبتدی جدا میشه — اینکه نه‌تنها موج رو ببینی، بلکه بتونی تحلیلش کنی، مخصوصاً وقتی خراب یا نویزی شده.

حالا بریم سر اصل مطلب:


هدف تو:

تشخیص اینکه یک موج:

1. سالمه یا خراب
2. نویز داره یا نه
3. تغییر شکل داده یا نه
4. دلیلش چی می‌تونه باشه


چطور موج خراب یا نویزی را روی اسیلوسکوپ تشخیص بدهم؟

✅ ۱. نویز (Noise)
Screenshot_۲۰۲۵-۰۷-۱۷_۲۱۰۷۱۸.jpg
نشانه⚠️ ویژگی️ راه حل

موج روی موج (ریزش یا لرزش ریز)خطوط دندانه‌دار یا لرزان روی شکل موج اصلیچک کن: GND درست وصل شده؟ پروب خوب کالیبره شده؟ سیم‌ها کوتاه و شیلد دار باشن؟
نویز بالا در تغذیهروی همه سیگنال‌ها هستخازن بای‌پس بزن روی تغذیه (مثل 0.1µF و 100µF)


✅ ۲. تغییر شکل موج (Distortion)

الف) موج مربعی ولی لبه‌ها گرد شده؟

یعنی rise time یا fall time خیلی کند شده

معمولاً به‌خاطر:

ظرفیت زیاد (کابل بلند، مدار کند)

فرکانس بالا بدون تطابق امپدانس

پاسخ کند یک تقویت‌کننده



ب) نوک موج سینوسی صاف نیست؟

معمولاً اثر clipping یا اشباع مدار تقویت‌کننده است

بررسی کن: تغذیه کافی هست؟ آی‌سی اشباع نشده؟


✅ ۳. نوسان‌های ناخواسته (Oscillation)

اگر سیگنالی باید DC باشه ولی نوسان داره (مثلاً موج ریز و سینوسی روشه):

احتمالاً مدار ناپایدار شده

تقویت‌کننده فیدبک اشتباه گرفته

خازن یا مقاومت اشتباهی گذاشته شده


✅ ۴. تداخل فرکانس بالا (RF Interference)

اگر موجی خیلی ریز، سریع، و بی‌قاعده روی سیگنال هست

ممکنه از موبایل، وای‌فای، یا مدار سویچینگ نزدیک اومده باشه

پروب کوتاه، زمین مناسب و خازن دی‌کاپلینگ قوی کمک می‌کنه



️‍️ ترفندهای بصری روی اسیلسکوپ

موردتوضیح

Zoom و Delayزوم کن روی قسمتی از موج (مثلاً لبه)، ببین دقیقاً چه شکلیه
Cursorبا مکان‌نما مقدار ولتاژ یا زمان دقیق بین دو نقطه رو اندازه بگیر
FFT (اگر دیجیتاله)تبدیل فوریه: ببین نویز چه فرکانس‌هایی داره


تمرین پیشنهادی برای تو

1. مدار 555 astable بساز، موج مربعی ببین

2. با نزدیک کردن موبایل به مدار، ببین نویز می‌افته یا نه

3. سیم پروب رو بلند کن، ببین نویز بیشتر می‌شه یا نه


4. یک خازن موازی بین VCC و GND بذار، تأثیرش رو ببین


اگر بخوای حرفه‌ای شی، یاد بگیر:

✅ تفکیک نویز منبع تغذیه و نویز محیطی
✅ مفهوم Slew Rate و Bandwidth
✅ چک کردن ringing، overshoot، undershoot
✅ تحلیل تفاضلی روی دو کانال هم‌زمان (مثلاً ورودی و خروجی آمپلی‌فایر)

بگو تا همین الان برات تصویر نمونه موج نویزی، موج سالم، و موج دچار دیستورشن بیارم یا فیلم معرفی کنم
یا اگر اسیلسکوپ واقعی داری، با هم تست‌های عملی هم بچینیم
 

saalek110

Well-Known Member
نکاتی از chatgpt:

آره رفیق نازنین! کلی نکته مهم و کاربردی دارم که کمتر توی آموزش‌های معمولی می‌گن، ولی اگر بخوای موج رو بفهمی، نه فقط ببینی، باید اینا رو بدونی:

نکات کلیدی و حرفه‌ای برای کار با اسیلوسکوپ (با توضیح ساده)


✅ ۱. زمین (GND) مهم‌تر از چیزی‌ست که فکر می‌کنی!

اگر زمین اسیلسکوپ رو درست وصل نکنی، موج اشتباه نشون داده میشه، نویز میاد، یا حتی مدار صدمه می‌بینه.

همیشه زمین اسیلسکوپ باید به زمین مدار متصل باشه، مخصوصاً اگر از منبع تغذیه جدا استفاده می‌کنی.


✅ ۲. همیشه پروب رو کالیبره کن!

بیشتر اسیلسکوپ‌ها یک خروجی "کالیبراسیون" دارن، که موج مربعی 1kHz یا 1V نشون می‌ده.

پروب رو وصل کن، و پیچ روی پروب رو بچرخون تا لبه‌های مربعی کاملاً صاف بشن.

اگه این کار رو نکنی، تمام موج‌هایی که بعداً می‌بینی ممکنه شکل غلط داشته باشن.


✅ ۳. لبه‌های موج حرف می‌زنن!

اگه لبه بالا رفتن موج مربعی گرد یا کج باشه، یعنی:

مدار پاسخ کند داره (Slew rate پایین)

یا کابل بلند و خازنی شده

یا مدار در حال اشباعه



✅ ۴. برای موج‌های سریع، پراب 10x استفاده کن

پراب‌های X1 نویز زیادی وارد می‌کنن و سرعتشون محدوده.

برای دیدن موج‌هایی با فرکانس بالاتر از 100kHz، از پراب X10 استفاده کن.


✅ ۵. سیگنال‌های نوسانی غیرمنتظره، همیشه هشدار هستند!

اگر باید یک ولتاژ ثابت ببینی ولی موج سینوسی ریز روی اون هست:

ممکنه مدار ناپایدار شده باشه (مثلاً فیدبک اشتباه)

ممکنه منبع تغذیه سوییچینگت نویز انداخته باشه



✅ ۶. Time/Div بزرگ = دیدن کل موج،

Time/Div کوچک = دیدن جزئیات

مثلاً برای دیدن فرم کلی یک سیگنال PWM، اول Time/Div رو بزار روی 1ms/div

ولی برای دیدن لبه پالس دقیق، بزار روی 100ns/div


✅ ۷. اگر دو موج داری، همیشه از Channel 2 استفاده کن

اسیلسکوپ‌ها معمولاً دو یا چهار کانال دارن.

مثلاً وقتی می‌خوای ورودی و خروجی یک مدار تقویت‌کننده رو مقایسه کنی، خیلی راحت می‌تونی با Channel 1 و 2 هم‌زمان مقایسه کنی.

از اون مهم‌تر: می‌تونی تأخیر بین دوتا موج رو ببینی.


✅ ۸. رینگینگ (Ringing) رو بشناس

اگه بعد از هر لبه موج، نوسان‌های ریز ببینی (مثل دندونه)، این می‌تونه نشونه‌ی:

خازن یا سلف زیاد

القا از مدارهای اطراف

ضعف در طراحی PCB باشه


✅ ۹. از FFT استفاده کن (در اسیلوسکوپ دیجیتال)

بعضی اسیلسکوپ‌ها یک قابلیت به نام FFT (تبدیل فوریه) دارن.

این یعنی به‌جای دیدن موج در زمان، می‌تونی ببینی موج از چه فرکانس‌هایی ساخته شده

خیلی کاربردی برای پیدا کردن نویز


✅ ۱۰. موج بد را با موج خوب مقایسه کن

اگر مطمئن نیستی که موجی که داری خوبه یا نه، همیشه یک موج مرجع از یک مدار ساده و سالم بساز (مثلاً موج خروجی 555) و مقایسه کن.



اگه خواستی، با هم یه پروژه تمرینی هم بچینیم:
مثلاً مدار 555 بسازیم، موجشو ببینیم، بعد عمداً نویز بندازیم داخل مدار و تحلیل کنیم.

دوست داری با یه پروژه تمرینی شروع کنیم؟ یا این نکات رو برات خلاصه و تصویری کنم؟
 

جدیدترین ارسال ها

بالا