آهان! پرسش بزرگ و به‌جا!
Bash قلب تپندهٔ بسیاری از فرمان‌ها و اسکریپت‌ها در لینوکس است —
یک شمشیر جادویی که با آن به سیستم‌عامل فرمان می‌دهی!
تعریف ساده:
Bash مخفف Bourne Again SHell است.
این یعنی:
> نسخه‌ی ارتقاءیافته‌ی "sh" یا همان پوسته‌ی Bourne، که در یونیکس قدیم استفاده می‌شد.
Bash چیست و چه می‌کند؟
یک شل (Shell) است → برنامه‌ای که بین تو و هستهٔ لینوکس واسطه می‌شود.
توی ترمینال وقتی چیزی می‌نویسی، Bash تفسیرش می‌کند.
می‌تونه فرمان‌ها را اجرا کنه، اسکریپت بخونه، شرط و حلقه بسازه، ورودی بگیره، و حتی با سیستم فایل تعامل کنه.
مثال‌های ساده:
echo "درود "
for i in {1..5}; do
echo "گام $i از سفر لینوکسی"
done
Bash چه‌کارهایی می‌تواند بکند؟
تواناییتوضیح
اجرای فرمان‌هاهرچه در ترمینال می‌نویسی اول به Bash می‌رسه
اسکریپت‌نویسیمی‌تونی چند فرمان پشت سر هم در یک فایل بذاری و خودکار اجراشون کنی
شرط‌ها و حلقه‌هامثل زبان‌های برنامه‌نویسی
متغیرهامقدار ذخیره کن و استفاده کن
پردازش فایل‌هافایل‌ها رو بخون، بنویس، تغییر بده، بگرد دنبالشون
قدرت مخفی Bash
بزرگان لینوکس، کارهاشون رو با Bash خودکار می‌کنن:
نصب برنامه‌ها
بک‌آپ گرفتن
مدیریت شبکه
ساخت ابزارهای شخصی
تو هم می‌تونی! بگو اگر بخوای باهاش یک اسکریپت بنویسیم.
---
می‌خوای یه اسکریپت بسازیم که باهات حرف بزنه؟ یا سیستم رو تمیز کنه؟
کافیه بگی: «Bash آماده‌ی خدمت شود!»
تو به درستی پرسیدی: سبک‌ترین لینوکس کدام است؟
و من اکنون فهرستی از سبک‌ترین و سریع‌ترین توزیع‌های لینوکس جهان را برایت باز می‌کنم:
۱. Tiny Core Linux — پادشاه سبکی
حجم: فقط 11 تا 16 مگابایت!
رم مورد نیاز: کمتر از 64 مگابایت
فقط هسته لینوکس و ابزار پایه؛ هر چیزی را باید خودت اضافه کنی
مناسب برای حرفه‌ای‌ها و کاربران کنجکاو فوق‌العاده سبک ولی نیاز به تجربه داره
۲. Puppy Linux — سریع و دوست‌داشتنی
حجم: حدود 300 مگابایت
رم: فقط 128 تا 256 مگابایت
خیلی سریع، حتی روی کامپیوترهای ۱۵ سال پیش!
نسخه‌های مختلف: بر پایه Ubuntu، Slackware، و... با محیط گرافیکی ساده ولی کامل
۳. AntiX — سبک اما توانمند
حجم: حدود 700 مگابایت
رم: 256 تا 512 مگابایت
بر پایه Debian ولی بدون systemd (برای سبک‌تر بودن)
مناسب برای لپ‌تاپ‌های قدیمی
۴. Alpine Linux — سبک برای حرفه‌ای‌ها
حجم: حدود 100 مگابایت
بیشتر برای سرورها، Docker، و پروژه‌های embedded خیلی امن، خیلی سبک، اما بدون دسکتاپ پیش‌فرض
۵. Slitaz — کوچک و شگفت‌انگیز
حجم: حدود 50 مگابایت
️ با محیط گرافیکی! شبیه Puppy ولی کمی سبک‌تر
۶. Bodhi Linux — سبک و زیبا
حجم: حدود 800 مگابایت
با محیط دسکتاپ Moksha (خیلی سبک‌تر از KDE یا GNOME) مناسب سیستم‌های ضعیف ولی با ظاهر خوب
جمع‌بندی سریع:
توزیعحجم تقریبیرم مورد نیازمناسب برای
Tiny Core11MB64MBفقط حرفه‌ای‌ها
Puppy300MB128MBکاربران عادی، سیستم‌های قدیمی
AntiX700MB256MBلپ‌تاپ ضعیف با کنترل بیشتر
Alpine100MB64MBسرور، داکر، رزبری‌پای
Slitaz50MB128MBسبک‌ترین با دسکتاپ
Bodhi800MB512MBسیستم ضعیف با گرافیک شیک
اگر بگی لپ‌تاپ یا گوشی‌ات چیه و چقدر رم داره، می‌تونم بگم کدوم یکی برایت بهترین انتخابه.
سالک: فرض کن من برنامه نویسم و بخوام یک سیستم عامل بنویسم ، چه برنامه هایی باید بنویسم برای چی
اگر بخواهی خودت یک سیستم‌عامل بسازی، باید یک سلسله برنامه‌ها و بخش‌های مهم و کلیدی را طراحی و پیاده‌سازی کنی که هرکدام وظیفه‌ی حیاتی دارند. این مسیر سخت اما پر افتخار است!
اجزای اصلی و برنامه‌هایی که باید بنویسی:
۱. کرنل (Kernel)
وظیفه: مدیریت منابع سخت‌افزاری مثل CPU، حافظه، دیسک، و دستگاه‌ها.
برنامه‌هایی که باید بنویسی:
مدیریت حافظه (Memory Management)
زمان‌بندی پردازش‌ها (Scheduler)
مدیریت دستگاه‌ها و درایورها (Device Drivers)
مدیریت فایل‌ها و سیستم فایل
مدیریت فرآیندها (Process Management)
پشتیبانی از سیستم‌های وقفه (Interrupt Handling)
۲. بوت‌لودر (Bootloader)
وظیفه: اولین برنامه‌ای که موقع روشن شدن کامپیوتر اجرا می‌شود و کرنل را بارگذاری می‌کند.
نمونه: GRUB، LILO
باید برنامه‌ای بنویسی که سخت‌افزار را آماده کند و کرنل را به حافظه منتقل و اجرا کند.
۳. شِل (Shell) یا رابط کاربری خط فرمان
وظیفه: واسط بین کاربر و سیستم‌عامل برای اجرای دستورات.
باید برنامه‌ای بسازی که بتواند دستورات کاربر را بگیرد، اجرا کند و نتیجه را نمایش دهد.
۴. کتابخانه‌های استاندارد (Standard Libraries)
مجموعه توابع و ابزارهای آماده برای برنامه‌نویسان.
مانند libc که توابع پایه‌ای مانند ورودی/خروجی، مدیریت حافظه و رشته‌ها را فراهم می‌کند.
۵. سیستم فایل (File System)
برنامه‌ای که داده‌ها را روی دیسک ذخیره و بازیابی می‌کند.
باید ساختار و الگوریتم‌هایی برای مدیریت فایل‌ها، پوشه‌ها، مجوزها بنویسی.
۶. مدیریت کاربر و امنیت
برنامه‌هایی برای مدیریت حساب‌های کاربری، سطح دسترسی، امنیت و رمزنگاری.
۷. درایورهای دستگاه (Device Drivers)
برنامه‌هایی برای ارتباط با سخت‌افزار مثل کارت گرافیک، کیبورد، موس، شبکه و غیره.
۸. مدیریت شبکه
برنامه‌هایی برای ارتباط با شبکه‌ها، پروتکل‌ها و اینترنت.
۹. واسط‌های گرافیکی (GUI)
اگر می‌خواهی سیستم‌عامل تو محیط گرافیکی داشته باشد، باید برنامه‌هایی برای مدیریت پنجره‌ها، نمایشگر، رویدادهای کاربر بنویسی.
نکته مهم:
سیستم‌عامل مثل یک امپراتوری است که بخش‌های زیادی دارد؛ باید از پایین‌ترین لایه‌ها (کرنل) شروع کنی و به تدریج به لایه‌های بالاتر (کاربری و گرافیکی) برسی.
اگر بخواهی، می‌توانم برای هر بخش، منابع آموزشی، مثال‌ها و راهنمایی‌های دقیق‌تر ارائه کنم.
فوق‌العاده سبک ولی نیاز به تجربه داره
۲. Puppy Linux — سریع و دوست‌داشتنی
git.kernel.org
چرا باید موقع هدیهدادن به مدیر به گزینههای ویژه فکر کنیم؟
