بيرجند

best_ariya · Feb 4, 2007

معرفي شهرستان بيرجند

اطلاعات برگرفته از سايت شهر الكترونيك بيرجند مب باشد
www.e-birjand.com

شهرستان بيرجند در شرق ايران وجنوب استان خراسان قراردارد.محدوده بيرجند ازجنوب به نهبندان،از شمال به قائن،از شرق به كشور افغانستان واز غرب به طبس وفردوس محدوداست.مركزاين شهرستان از نظرموقعيت جغرافيايي در'13،ْ59 طول شرقي و'53،ْ32عرض شمالي قرار دارد.براساس آخرين تقسيمات كشوري وسعت آن 31704 كيلومترمربع و از چهار نقطه شهري؛بيرجند،خوسف،سربيشه و اسديه و چهار بخش، خوسف،مركزي،درميان وسربيشه تشكيل شده است. در مجموع داراي 18دهستان و1197روستا مي باشد.ارتفاع شهر بيرجند از سطح دريا 1480متر بوده و فاصله آن تا مشهد،زاهدان و تهران به ترتيب 1320،458،486كيلومتر است.از لحاظ وضعيت اقليمي دو عنصر مهم يعني كوههاي بلند ودشتهاي وسيع از مهمترين عوامل تأثير گذار در آب و هواي منطقه به شمار مي روند.نزديكي به كوير مركزي و وجود دشتهاي وسيع،باعث بوجود آمدن آب و هواي بياباني همراه باتابستانهاي گرم شده است ازديگر سو وجود كوههايي در امتداد شرقي-غربي باعث گرديده انداز شدت گرما كاسته ومنطقه نسبت به نقاط همجوار از اعتدال بيشتري برخوردار گردد.متوسط بارندگي ساليانه 167 ميليمتر است بيشترين ميزان بارندگي مربوط به فصول زمستان وبهار مي باشد و در مجموع دره هاي واقع دررشته كوههاي منطقه از جمله رشته كوه باقران جزومناطق ييلاقي و خوش آب و هواي شهرستان محسوب مي شوند. فقدان رودخانه دائمي و كمي نزولات جوي باعث شده تا تعداد محصولات كشاورزي موجود شامل محصولاتي باشد كه با آب كمتري نياز دارند زرشك وزعفران از جمله محصولاتي هستند كه علاوه بر نيازكمتر به آب كاملأ با شرايط اقليمي منطقه منطبق ميباشند.علاوه بردومحصول يادشده محصولات ديگري چونٍ؛عناب،گندم،چغندرقند،پنبه،ارزن،عدسي،لوبيا،نخود،باقلا،انگور،خربزه و... به عمل ميايند. آثاروبناهاي تاريخي وگهن اين سرزمين نشان از عظمت و ديرينگي فرهنگ وتمدن قوم ساكن در منطقه دارند.از لحاظ فرهنگ،علم ومعرفت اين ديار يكي ازدرخشان ترين نقاط ايران به شمار ميرود،به طوريكه وجود علماي فاضل و عرفاي كامل در جاي جاي اين خطه نشانگر اين موضوع است.نام بيرجند خود يكي از نامهاي باستاني بونه و در معني آن ميتوان به موارد زير كه در كتب گوناگون آمده اشاره نمود؛در برخي كتب آن را" بر كند" نوشته اندو برخي ذكر نمو ده اند،چون بيژن بنيان اوليه آنرا نهاده نام آن بيژن بوده و با تكرار زياد"بيژن " به "بيرجند" تبديل شده است،آنچه مسلم است در فارسي باستان كلمه بيرجند مركب از دو واژه بير به معني صاعقه وطوفان وجند يا كند به معني شهر ديه است. آثار تاريخي ونشانه هاي فرهنگي بجاي مانده از ادوار گذشته در نقاط مختلف بيرجند به چشم مي خورد تا آنجا كه توجه هر تازه واردي را ناخودآگاه به سوي خود جلب و جذب ميكند. مطالعات باستان شناسي در بيرجند حاكي ازاستقرار اقوام كهن پيش از تاريخ و دوره هاي متاخر در اين حوزه دارد. تاريخ بيرجند با اساطير كهن ايران باستان عجين شده وهرجا سخن از قهستان وبيرجند پيش مي آيد بلافاصله تداعي كننده نام سام بن نريمان مي باشد،چرا كه او را بنيان گذار اوليه اين خطه ميدانند.نامهاي اساطيري وباستاني فراواني در منطقه يافت مي شود كه بر گرفته از اسطوره ها وتاريخ نيرين ايران زمين است. نامهايي نظير؛گيو،گل،چهكند،نوفرست،چاج،اسفزار،نوكند،فورگ و... از اين قبيل مي باشند. سابقه حيات در حوزه طبيعي بيرجند بسيار طولاني تر از آن است كه تصورميشود براي نمونه قديمي ترين اثر حيات وزندگي در اين حوزه مربوط به رد پاي حيوانات عظيم الجثه ما قبل تاريخ درشمال بيرجند است. به گفته محققان وپژوهشگران كانادايي اين آثار متعلق به 50 سال قبل مي باشد كه نر نوع خود يكي از بهترين وكاملترين مجموعه از نمونه ردپاهاي يافت شده ازابتدا تا كنون به شمار ميرود. علاوه بر آن براي اولين باردر اين منطقه ردپاي مربوط به پرندگان مختلف گزارش شده است. اگر چه در آغازگمان مي رفت سابقه سكونت در منطقه مربوط به ادوار تاريخي باشد ولي آثار شناسايي شده نشان دهنده استقراراقوامي در دوران پيش از تاريخ در منطقه دارد. بهترين اثر بجاي مانده از اين اقوام نگاره هاي موجود درسنگ نگاره لاخ مزارو محوطه هاي داستاني متعددي است كه در منطقه وجود دارد. ازدوران تاريخي نيز آثاري بدست آمده كه حكايت ازحضور سلسله هايي چون؛هخامنشيان،اشكانيان وساسانيان دارد.كشف سنگ نگاره هاي لاخمزار در روستاي كوچ از توابع بخش مركزي بيرجند كه مربوط به چند هزارسال قبل است مهرتائيدي بر سابقه استقرار بشروفرهنگ متعالي آنها دراين خطه مي باشد. اين سنگ نگاره ها داراي تنوع وگوناگوني زياد هستند. در اينجا براي نمونه ترجمه متن يكي ازكتيبه هاي لاخ مزارآورده مي شود."مهربان- خستوان ومهربان كه رهبري مي كند درست- درست هدايت مي كند- پرورش مي دهد-پيرايش ميكند- مي گرداند." بطوركلي بررسي اين اثر ارزشمند نشان دهنده حضورواستقرارانسان درمنطقه ازدوران پيش از تاريخ است. سنگ نگاره كال جنگال به فاصله 35 كيلومتري جنوب غربي بيرجند در دامنه ارتقاعات معروف به رچ واقع شده است. اين سنگ نگاره به لحاظ نقوش داراي اهميت ويژه اي دربين آثار بجاي مانده از ادوار كهن در منطقه مي باشد. در اين سنگ نگاره يك مرد كه به احتمال زياد يكي از شاهزادگان پارتي است با يك شير به نبرد پرداخته است. حوزه فرهنگي واجتماعي بيرجند طي قرون متمادي شاهد مهاجرت اقوام گوناگون به منطقه بوده است بطوريكه دراين گستره فرهنگي به راحتي ميتوان اقوام ونژاد هاي مختلف راازهم تمايز داد. اسناد ومدارك مستند ومعتبري وجود دارد كه نشان مي دهد در قرون متمادي قوم ساگارتي در اين منطقه زندگي كرده اندتا آنجا كه هرودت مورخ بزرگ در قرن پنجم پيش ازميلاد به اين قوم اشاره كرده است ودرباره آنهامي نويسد:"آنها در رنيف اقوام شرقي هستند واز سكنه ساتراپ چهاردهم هخامنشيان به شمار مي روند"در دوره ساسانيان منطقه قهستان ايالتي بوده در بين شهر هاي بزرگي چون هرات ونيشابوركه علاوه بر آباداني وداشتن روستاهاي حاصلخيزمردمان وجنگ آوراني با استعداد وسلحشور داشته است كه اين مردمان هميشه مايه دلگرمي حكومت مركزي ومنشا قدرت در اين حوزه محسوب مي شده اند.مورخان فتح شهر هاي خراسان توسط مسلمانان را سال22 هجري قمري و بعضي ديگر29 هجري قمري ثبت نموده اند. در آن سالها حكمرانان منطقه قهستان سران قوم هياطله بودند كه در مصاف با اخنف بن قيس سردار مسلمين شكست خوردند ودر نتيجه سرزمين قهستان فتح شد ازآن به بعد خلفاي عباسي مدت زيادي براين منطفه حكم راندند. ولي از زمان حسن صباح تا پيدايش قوم مغول حكومت قهستان در دست امرا وحكام اسماعيليه بود. منطقه قهستان يكي از مراكزعمده سياسي به شمار مي رفت كه بعد از الموت،مهمترين مقر حضور فدائيان اسماعيليه بوده است،موقعيت خاص منطقه يعني دوري از مركز حكومت ،وضعيت طبيعي منطقه وكوههاي بلند وصعب العبورازمهمترين علل جذب فدائيان اسماعيليه در اين منطقه بوده است؛ قلعه هاي عطيم وبا شكوهي نظير: قلعه كل حسن صباح،قلعه رستم و... از مشهور ترين قلاع اسماعيليه در قهستان مي باشد.وجود اين قلعه ها مي تواند به عنوان يكي از شاخص ترين جاذبه هاي گردشگري اين منطقه باشد. چنانچه تحول چنداني ار دوره مغول تا دوره صفويه دراين سرزمين صورت نگرفت، تا اينكه با قدرت گرفتن حكام صفويه و امراي آنها و انتقال مركزيت قهستان از قائن به بيرجند،اين شهر وروستاهاي پيرامون آن رونق وآباداني تازه اي گرفت تا آنجايي كه توسعه اقتصادي،اجتماعي،سياسي،نظامي وفرهنكي آن روز به روزبه روز رونق ورواج مضاعف بخود گرفت،كه در آثار بجاي مانده از آن دوران كاملأ مشهود است. اولين بارنام بيرجند در كتاب رزشمند معجم البلدان ذكرشده وپس زآن سياحان،مورخان نويسندگان بسياري مانندياقوت حموي،احمد مقدسي،حمدالله مستوفي،حافظ ابرو و... هر يك به سهم خود ازشهر بيرجند وعظمت آن زبان به ذكر وتوصيف بازكرده اند.

بناهاي با شكوه وعظيم به يادگارمانده ازادواره پيشين به خصوص دوره صفويه وبعدازآن هريك به تنهايي داراي غناي فرهنگي ومذهبي يا سياسي ونظامي منحصر بفردخود هستند.دربين قلاع تاريخي،قلعه فورگ نه تنها يكي از زيباترين وشكيل ترين قلاع منطقه به شمارميرود بلكه درنوع خود از لحاظ جايگاه قرارگيري وساختارمعماري يكي ازمنحصر به فردترين قلاع ايران ميتواندباشد.اين قلعه در روستايي به همين نام درفاصله 90 كيلومتري شهربيرجندقراردارد.بناي اوليه قلعه در زمان نادرشاه افشاربنانهاده شده است.تاسيسات داخلي قلعه داراي سه بخش اصلي وهسته مركزي آن يعني ارگ قلعه مربوط به حكام وامراي ساكن قلعه بوده است. قلعه فورگ بر بالاي صخره اي سنگي همراه با 18 برج پس از قرون متمادي همچنان در گستره تاريخ بيرجند قامت خود را استوار نگه داشته است تا تلخ كهمي ها وكاميابي هاي روزكار را شاهد باشد. از ديگر قلاع زيبا وبا شكوه منطقه،قلعه شهر بيرجند با نام قلعه پايين شهر با2500 متر مربع مساحت،ساليان درازيست كه شهربيرجند رازير پاي خوداستوار نگه داشته است. اين قلعه خشت وگلي با چشم اندازي دل فريب بر فراز تپه اي به نسبت عظيم در داخل بافت قديمي شهر نا خودآگاه توجه هر بيننده ورهگذري را بسوي خود جلب مي كند.بناي اوليه قلعه مربوط به دوره صفويه بوده ودرچهار گوشه آن برجهايي تعبيه واحداث شده است. در فاصله پنج كيلومتري جنوب شهر بيرجند،در ارتفاعات موسوم به باقران سد قديمي بند دره به چشم مي خورد كه طي قروني چند همچنان عظمت وشكوه خود را در بين كوههاي مقدس باقران حفظ نموده علاوه بر آنكه بستري مناسب براي گردشگران مي باشداستوار وپايدار اميد بخش كشاورزان پايين دست خود ودرختان هميشه تشنه منطقه مي باشد.

ساكنان بيرجند براي اماكن مذهبي وبقاع متبركه اهميت ويژه قائل هستند. هر يك از اين آثار علاوه بر آنكه داراي فرم وشكل وهماهنگي بين بخش ها از لحاظ معماري و ساختار ميباشند از لحاظ مردم شناسي ديني نيزقابل توجه هستند.از جمله اين بناها ميتوان به مسجد جامع پايين شهر اشاره داشت اين مسجد در نوع خود بي نظيرو فضاهاي روحاني ايجاد شده در داخل آن توجه هرمومني را بيش از پيش بسوي خدا وعظمت خالق رهنمون ميكند.در مركز بافت قديمي شهر بيرجند به فاصله اندك از مسجد جامع پايين شهر مكان مذهبي ديگري به نام مسجد جامع چهار درخت خود نمايي مي كند. اين مسجد نيز داراي اهميت واحترام ويژه اي در ميان مومنان ميباشد.اگرچه بناي مسجد فاقد تزيينات پر كار ويا گچبري وكاشيكاري آنچنان مي باشد،ولي ساختار معماري آن،آجر كاري وآجر چيني،تاغ هاي جناغي،رسمي بندي و ... نشان دهنده آن اي زيبا برتري خود را نسبت به ديگر بناهاي موجود نشان ميدهد. خانه آراسته درداخل بافت قديم شهر بيرجند با زيدايي خاص وتركيب بندي مناسب فضاها همراه با هماهنگي بين هر يك از بخش هاي بنا آن رااز ديگر بناهاي بيرجند متمايز نموده است. بنا با دارا بودن عناصري چون : سر در ورودي،هشتي،دهليز،حياط مركزي،ايوان،اتاق هاي متعدد در چهار سوي بنا،پوششهاي گنبدي،ديوار وجرزهاي قطور،بهره گيري از خشت وگل در ساخت بنا وغيره باعث شده اند تا اين بنا از لحاظ ارزش هاي معماري وهم سويي با گرايش هاي مذهبي،اجتماعي واقتصادي ساكنان آن ممتاز جلوه نمايد.حسينيه ومدرسه نواب مربوط به دوره شاه عباس صفوي بوده وكتيبه موجود در سر در آن سال 1001 هجري قمري را نشان مي دهد. در ضلع جنوبي بنا ايوان به نسبت بزرگي وجود دارد كه بخش داخلي آن با استفاده از نقوش اسليمي بصورت مشبك گچي كار شده است. در صلع شرفي بنا اتاق بزرگي همراه با نور گير،رسمي بندي با ملات گچ،گچبري هاي متعدد،تزيينات مقرنس كاري شده،كتيبه هاي گچي وگچبريهاي اسليمي چشم نوازي مي كند. هشتي،صحن،دو ايوان،چندين اتاق همراه با پنجره هاي متعدد از ويژگي هاي اين بنا به شمار ميروند.مفبره ابن حسام خوسفي در شهرخوسف بر فراز تپه اي سنگي با پلان چليپايي وپوشش عرقچين با گنبد كلاه فرنگي شكل مي باشد. ابن حسام از شعراي قرن 9 هجري و مصادف با عهد شاهرخ تيموري است.اين بنا باتزئيناتي از قبيل:رسمي بندي درگوشه ها،كتيبه موجود دردورتادورپايه پوشش گنبدو طرحهاي چليپايي وپنجر،هشتي،صحن،ايوان وغرفه هايي در دوطرف صحن ميباشد.سر درورودي با تاق جناغي همراه با تزئينات آجري به شيوه چليپايي در دو طرف سر در ورودي ازعناصر شاخص معماري اين بنا بشمار مي رود.پس ازسردرورودي هشتي قرارداردوپس ازآن بلافاصله وارد صحن مي شويم.در ضلع شمالي صحن،ايواني با تاق جناغي وتزئينات رسمي بندي وآجركاري درنماي خارجي بيش از همه خودنمايي ميكند.فرهنگ غني منطقه وعلاقه مندي مردم به فراگيري علوم جديد وقديمه باعث شده در غالب نقاط شاهد مراكز فرهنگي وآموزشي باشيم. از جمله اين بناها مي توان به مدرسه شوكتيه با سابقه روشن وگذشته اي پر از خاطره براي صاحبان انديشه در شهر بيرجند وتوابع آن اشاره داشت.مدرسه شوكتيه بنا بر اسناد ومدارك مستدل تاريخي در سال 1312 هجري قمري ساخته و همزمان با تاسيس مدرسه بزرگ دارالفنون در سال 1326 هجري قمري همزمان با اوج قدرت سياسي شوكت الملك تبديل به يكي از مراكز آموزشي معتبر كشورگرديد. مدرسه شوكتيه پرچم داروپايه گذار فرهنگ نوين ومدارسي بود كه امروزه از نظركمي رشدكم نظير واز جهت كيفي ارتقاء چشمگيري يافته است. از مشخصه هاي معماري اين بناي با ارزش تاريخي ميتوان به هشتي،دهليز،ايوان رفيع،حياط مركزي،حجره هاي دور تادورحياط،شاه نشين وغيره اشاره داشت. مدرسه عصوميه اگر همپاي مدرسه شوكتيه نباشد،از لحاظ تاريخي وفرهنگي سابقه اي هم اندازه باآن رابراي خود به همراه دارد. در بالاي سر در ورودي كتيبه؛ "انا مدينه العلم علي بابها"همراه با تاريخ 1368 هجري قمري درج شده وچهار كتيبه در دهليزورودي آن قرار دارد.دردو ضلع شرقي وغربي حياط ايوان هايي با ستون هاي آجر كاري شده با تزيين مهري وحجره هايي مخصوص طلاب همراه با آجر كاري شده چشم نوازي مي كند.مقبره حسام الدوله مدفن يكي از حكام منسوب شده از طرف شاهان قاجار در منطقه بيرجند ميباشد. بنا برروي صفه اي قرارگرفته و از آنجا مي توان قسمت اعظمي از شهر بيرجند راديد. آينه كاريهاي زيبا با استفاده از طرح هاي متنوع هندسي در تمام سطح داخلي اتاق از مشخصه هاي عمده اين بنا به شمار ميرود كه در نوع خود كم نظير ميباشد. به دليل حاكم نشين بودن شهر بيرجند در گذشته هم اكنون آثار بسياري از بنا هاي متعلق به آنان در منطقه به چشم مي خورد كه روزگاري نه چندان دور محل سكونت ومامن امرا محلي، اعيان واشراف بوده است.در اين ميان باغ وعمارت اكبريه بيش از همه نگاه پرسشگر هر بيننده اي را بسوي خود جلب ميكند،تا انسان را بي اختيار وادار به مدح وستايش طراح وسازنده بناي عظيم وباغ با شكوه اكبريه نمايد.

اين باغ وبنا در زميني به مساحت 8000 متر مربع درسه طبقه مجزا مربوط به دوره هاي زنديه تا اوايل دوره پهلوي طراحي واحداث شده است.مهمترين بخش آن قسمت شرقي بنا مي باشد كه در دو طبقه و همزمان با حكمراني شوكت الملك ساخته شده است. تزئينات آن شامل :تالارآينه،ميانخانه وگنبدعرقچين وتزئينات مقرنس،رسمي بندي وغيره مي باشد.هم اكنون دوگنجينه ارزشمند باستان شناسي ومردم شناسي،چايخانه سنتي،سفره خانه سنتي،كارگاههاي مربوط به آموزش هنرهاي سنتي وغيره براي بازديد كنندگان ومشتاقان آثارويادگارهاي تاريخي شهر كهن بيرجند مي باشد.بناي زيگوراتي شش اشكوبه اي ارگ كلاه فرنگي(ارگ مير حسن خان)از بناهاي منحصر بفردوشاخص شهر بيرجند مي باشدكه چون برگ زريني در دل شهر بيرجند مي درخشد.بنا در اصل محل حكومت حسام الدوله بوده وزمان ساخت آن به دوره زنديه مي رسد.بنا در شش طبقه احداث شده است ولي تنهادو طبقه آن داراي كاربري مي باشد.مقرنس كاري فضاي حوض خانه،تزئينات گلداني،كاربندي از نوع لانه زنبوري،رف هاي تزئينيوغيره از عمده ترين تزئينات وزيبايي هاي اين بناي شكيل مي باشد.از لحاظ فرم بندي وشكل خاص اين بناميتوان آن را در شمار يكي از كم نظير ترين وشايد بي نظير ترين بناهاي ايران قلمداد نمود.

باغ وامارت رحيم آباددر سال 1315 هجري قمري به منظور دارالخلافه بيرجند ساخته شد.بدليل وجود فضاي محوطه باغ،عمارت اصلي،بناي ورودي،استخر،حصار،برج،حوض خانه،تزئينات آينه كاري، گچبري همراه با نقوش اسليمي گل وبوته باعث شده انداعتبار وارزش باغ وعمارت رحيم آباددر بين بناهاي ديگر بيرجندبيش از پيش جلوه گري مي نمايد.

خانه فرهنگ كه هم اينك مسكن خصوصي يكي از خانواده هاي اصيل وبا فرهنگ شهر بيرجندمي باشدكه دربين بناهاي مطرح در داخل بافت قديمي بيرجندخودنمايي مي كند.اين بنا با حياط چهار ضلعي همراه باآجرچيني دركف آن واستفاده از آجرهاي قالبي و تراش دار در نماي داخلي بنا با بهره گيري از تكرار نقوش و طرح هاي موجود توجه هر بيننده اي را بسوي خود مي كشد.

علاوه بر شهر بيرجند نقاط مسكوني ديگري مانند : خور،درميان، خوسف، فورك، نهبندان، سربيشه و... از لحاظ بافت وتركيب بندي بناها در كنار يكديگر قابل توجه ودقت هستند.براي نمونه بافت روستاي خور در نوع خود با ساختاري هماهنگ با شرايط زيستي واقليمي نه تنها توانسته است در برابر شرايط دشوار طبيعي به حيات خود ادامه دهد بلكه فرم ونحوه قرار گيري بناها در كنار همديگرهر بيننده اي را بسوي خود جلب مي نمايد.صنايع دستي موجوددرشهربيرجندوروستاهاي حاشيه آن بيش ازهمه شامل:سفالگري،رنگرزي،آهنگري،مسگري،حصيربافي،سبدبافي،نمدبافي،زيلوبافي،نوغانداري،ريسندگي،گليم بافي،جاجيم بافي،پلاسودههاصنايع دستي ديگرمي باشد.بايد توجه داشته باشيم كه هريك از صنايع دستي فوق داراي مراحل خاص ونياز به مهارت كافي دارد.براي مثال دربافت گليم به بافته هايي چون:بافت ساده متعادل،بافت پود نما،بافت چاك دار،بافت يك پيچي وبافت دو پيچي توجه مي شود.سفالگري تنها در روستاهاي شاه زيله وكوشه آن هم به صورت ساده و ابتدايي بدون بهره گيري از فن لعاب ديده ميشودو اما فرش بيرجندوروستاهاي اين منطقه از لحاظ بافت،طرح،رنگ و غيره در نوع خود بي نظيروشهره خاص وعام است بطوري كه نقوش موجود در بافته هاي اين منطقه به مقدار زيادي متنوع و گوناگون مي باشد.از جمله اين نقوش و طرحها مي توان به:ريز ماهي ساده،ريز ماهي ترنجدار،ريز ماهي پنج متن،بته جقه اي،گلداني،كله اسبي،خشتي وغيره اشاره داشت.در اينجا به پاس زحمات تلاش گران عرصه هنر فرش به ذكر نام برخي از طراحان فرش از قبيل:محمد زهرايي(1294-درخش)،سيد هاشم زهرايي(1331-درخش)،محمد قنبري(1308-كوشكك) و.... مسافران بيرجند با سفربه اين شهر خود را در داخل حجم انبوهي از سوغات وتحفه هاي اين شهرمي بينند.از جمله سوغات حوزه بيرجند مي توان به زرشك،زعفران،عناب،بادام،گردو،كشك سياه و زردوزيره اي،قره قروت،آلوخشك،برگه هلوو...اشاره كرد.موسيقي حوزه بيرجند در نوع خود شهره عام وخاص است.با نگاهي به حركات موزون رقصندگان،آهنگهاونواهاي هماهنگ با حركات رقصندگان ما را به تاريخ كهن سرزمين يادگارهاي تاريخي مي برد.نواها وآهنگهاي موجود برگرفته از طبيعت واقليم منطقه بوده وريشه در عقايد وافكار مردمان آن ديار دارد.از جمله حركات موزون همراه با نواي موسيقي بيرجندميتوان به:رقص اصيل،چپ وراست،زانو سر ضرب،احوال،چپ،راست،چغل،فورگي،چنشتي،ناره ناره،بخواب،به خاك ورقص چوب اشاره كرد.در كنار نمايشها ورقصهاي محلي ورزش باستاني بيرجند به دليل وجود مردان و جوانان غيور بيرجند نه تنها در حوزه بيرجند شناخته شده است،بلكه بيش از پنج بار توانسته مقام نخست كشوررا به خود اختصاص دهد. حسن ختام اين نوشتار كوتاه رامزين به نام فرزانگان،مشاهير ونام آوران بيرجند اين مردمان فرهنگ دوست وفرهنگ پرور مي كنيم.آنان ساليان درازي است كه همانند ستاره اي پر سو در دل كوير مي درخشندوبسياري از ناملايمات وسختي هاي اقليم منطقه را به شيريني كلام آثاروحضورپر بركت خود مزين نموده اند.بهترين گواه اين سخن انديشمنداني چون:حكيم نزاري،شاعر وغزلسراي قرن 7 هجري است.وي علاوه بر مدارج علمي داراي آثاري چون:سفرنامه،ساقينامه،ادبنامه،مثنوي،دستورنامه و...است.مولانا شمس الدين زاهد خوسفي در ابتداي قرن 7 هجري مبلغ دين اسلام بود است.همچنين مولانا محمدبن حسام معروف به ابن حسام از عرفاوشعراي قرن 8و9 هجري بوده كه در صرف ونحو،معاني وبيان،نجوم وتاريخ،تفسيروحديث مهارت ويژه اي داشته است حاج شيخ محمد هادي هادوي متولد 1239 شمسي در بيرجند است.وي پس از تحصيل در شهر هاي بيرجند،مشهد،سامراوديگر عتبات عاليات جهت خدمت به مردم كمر همت بست.او جزو چهار نفر از علمايي بود كه مراجع تقليد نجف براي نظارت بر متمم قانون اساسيمشروطيت تعيين كرده بودند.از آثاراوميتوان به:مائدهمحمديه،بستان الناظر،ترجمه ادب الكبير،ديوان قصايدوغزليات و...اشاره كرد.شيخ محمد باقر آيتي ازنوابغ بيرجند به شمار مي رود.در باره او همين اندازه بايد سخن بگوييم كه وي عالم فاضل،متبحر ونكته داني بودكه در زمان حيات خود22 عنوان تاليف از خود به يادگار گذاشت.علامه عبدالعلي بيرجندي ازديگر سرآمدان اين سرزمين در فن رياضي وهيئت مي باشدكه در علوم عقلي ونقلي از بزرگان دوره خود بوده تا آنجاكه علامه شيخ بهايي نزد وي رياضي وحكمت مي آموخت.دكتر محمدحسن گنجي بنيانگذار جغرافياي نوين ايران واستادممتازدانشگاههاي كشور مي باشدكه بارها توانسته است در مجامع علمي توانايي خود را در عرصه جغرافياي نوين نشان دهد.دريغ وصد افسوس كه ما توان ارائه تمام زيباييهاي بيرجندوكويرنشينان آن خطه رانداشتيم.اين نوشتار كوتاه تنهامقداراندكي از فرهنگ،تاريخ،تمدنوانديشه هاي كهن اين سرزمين بوده است.

www.e-birjand.com
www.e-birjand.com
www.e-birjand.com

best_ariya · Feb 4, 2007

birjand city

معرفي بيرجند
اطلاعات از سايت شهر الكترونيك بيرجند برگرفته شده است
آدر سايت : www.e-birjand.com

The city of Birjand is located east of Iran and south of the Khorasan Province. It is surrounded: on the south by Nehbandan, on the north by Ghaen, on the east by the country of Afghanistan and on the west by Tabas and Ferdows. The center of this city is 59' 13" east and 32' 53" north. According to recent division of the country, the area of BiIjand is 31,704 square kilometers and consists of the following major towns: Birjand, Khusof, Sarbisheh, Asadieh, and 4 parts; Markazi and Darmiyan. In total there are 18 townships and 1197 villages. The altitude of BiIjand is 1470 meters above sea level. The distance from Birjand to Mashad, Zahedan and Tehran is respective 486, 457 and 1320 kilometers.

www.e-birjand.com

High mountains and vast open plains affect the climate of this area. Nearness to the Central Dessert and open plains gives this area an arid climate with hot summers. On the other hand the east-west mountains gives a reprieve from heat and makes the general climate more moderate than adjoining areas. The annual rainfall is about 167 millimeters most of which falls during the winter and spring seasons. In the valleys of the Bagheran Mountains there are many cool and pleasant resorts used during the hot summer months. The lack of permanent rivers, the little rainfall and the climatic conditions have limited the agricultural produce to crops requiring little water such as currents, saffron, jujube, wheat, sugar beets, cotton, sesame, lentils, beans, gulbunza beans, lima beans, grapes, melons, etc.

The remains and historic buildings in this area reflect an ancient and grand culture of the residents. This is one of the areas that have given rise to scholars, mystics and other culturally important persons that standout in the vast and ancient culture of Iran. Their remains can still be noted in this locale.

The name of "BiIjand" has ancient roots and its meaning can be traced threw various books.

In some sources it is referred to as "Birkancf'. In other sources it is stated that Bijan built this city and left his name on it. Over the ages the repetition of the name "Bijan" has become "Birjand".

In ancient Farsi, this name is a compound word consisting of "Bir" meaning typhoon or storm and "Jancf' or "Kancf' meaning city or dwelling. There are so many ancient remains and interesting sites in this region that a new arrival is unconsciously drawn towards them.

Archeological finds have shown that ancient people have resided here. The name is repeated in ancient myths and legends of Iran. When the name of Qahestan and Birjand is mentioned, the name of Sam Ibne Nariman is recalled. This epic hero was the legendary founder of this site. There are many famous names found in this locale that are also mentioned in the historic legends and epics ofIran such as: Giv, Khal, Chahkand, N11ferrest, Chaj, Esfandiyar, Nakand,etc.

Life in the area ofBiIjand is older than can be imagined. The oldest fmds are footprints of very large prehistoric animals found in the north of Birjand. Canadian scholars have dated these to 50 million years ago. These footprints are the best-preserved set of footprints found to date anywhere in the world. Also in this site the earliest footprints of various birds have been found.

www.e-birjand.com

Originally it was thought that human residents are from historic periods, but the different artifacts discovered show that humans have dwelt here even before history. The best remains ftom these prehistoric people are the stone pictures in the ancient Lakhmazzar Site. The remains ftom historic periods date to dynasties such as: Achamedian, Partian and Sassanid. Finding the stone carvings of Lakhmazzar near the village of Kuch in the Central District of Birjand dating ftom several thousand years ago confirmed the presence of humans with a culture in this area. These stone pictures show a considerable amount of variety and some can be identified as human and animal portrayals, script plaques, designs and symbols. One of the scripts can be translated as follows: "Mehraban-Khostovan and Mehraban-who guide correctly-who lead correctlycultivate-groom." The analysis ofthis script shows the presence of humans in this region ftom prehistoric times. The stone carvings at Kaljangal is about 35 kilometers southwest of Birjand on the slopes ofRech Mountain. This carving is important for its work among the similar remains available. In this carving a man (probably a Partian Prince) is fighting with a lion.

The cultural area of Birjand over the years has witnessed migration of many peoples into this region. In this vast culture one can easily differentiate among the diverse peoples. For example, documents show that over the ages Sakarti Tribe lived here. Herodotus in the fifth century BC refers to this tribe and writes that they are Eastern people and are residents of the 14 th Satrapy of the Achamedians. During the Sassanid Dynasty the region of Qahestan was one of cities listed with Harat and Naishabur having fertile and productive fields and villages as well as people and courageous warriors. The Central Govemment could rely on these people and they were a source of strength in the district.

The victory of the cities of Khorasan by the Moslems is dated to 22 LH (64lAD) and other sources mention 29 LH (650 AD). In those years the rulers of Qohestan were the Chiefs of the Iyatele Tribe that fought Khanaf Ibne Qaiss, the Moslem Commander, and lost. As a result Qohestan was conquered. There after the Abbassid Caliphs ruled this area. However ftom the rise of Hassan Sabah (ruled ftom 1090 to 1124 AD) to the Mongol Invasion (started in 1220 AD), the rulers of Qohestan were the Leaders of the Ismaili Sect (who ruled ftom 1090 to about 1256 AD). The Qohestan Province was politically and economically important. After Alamut it was the most important center of the Assassins. The characteristics of this region, a long distance from the capital, the geographic properties and impenetrateable mountains, were among the important factors that attracted the Assassins of the Ismaili Sect to this area. The large and grand

castles such as Kal Castle of Hassan Sabah, Rustam Castle, etc. are among the more famous castles of the Ismaili Sect in this region. The presence of these castles can be an attraction for tourists to this locale. When the Mongols destroyed the Ismaili government in 655 LH (1257 AD), Qohestan began to stagnate in many aspects. Not much change occurred in this region from the Mongols to the Safavid Dynasty (1500-1732 AD). However, with the consolidation of power by the Safavid rulers, the capital of Qohestan was moved from Qaen to Birjand. The villages surround this city began to flourish and economic, social, political, military and cultural development began to improve. This can be seen in the artifacts surviving from this period.

For the fIrst time the name of Bitjand is it is referred to in a book named "Moejam-ol Boldan".

After that, it is also mentioned by many travelers and scholars such as: Yagut Hamavi, Ahmad Moghadassi, Hamdol/ah Mostoji, Hafez Abru, etc. Each has described the grandeur and size of Bitjand.
www.e-birjand.com
The remaining buildings from previous ages, especially from the Safavid and later periods, each has an important cultural, religious or military and political signifIcance. Among the historic buildings, The Forg Castle, is one of the most beautiful castle with a location and architecture that is unique. This castle is located in a village with the same name about 90 kilometers from Bitjand. The original parts of this Castle dates to Nader Shah Afthar (ruled 1732-1749 AD). The interior installations have three main parts, i.e. a section for servants and services, a military section and the main part for the rulers of the castle. The Forg Castle is on top of a stone cliff with 18 towers. After the passing of centuries, it has kept its stature in the history of Bitjand and witnessed the various historic events. Another beautiful castle is The PainShahr Castle with 2500 square meters of space in the city of Bitjand. Over the long years it has protected the City of Bitjand. This adobe castle has a beautiful vista from on top of a relatively large hill in the old section of the city and attracts all visitors and passersby. The oldest parts date to the Safavid Period (1500-1732 AD) and there is a tower on each comer.

About 5 kilometers south of Bitjand on the heights of Bagheran Mountains there is The Band Dareh Dam. Over the years it has kept its place. Not only is it a resort for travelers, it is also a source of hope for the farmers and thirsty trees of the region.

The residents of Birjand have respect for their religious edifIces. Each of these religious buildings is harmoniously built and are interesting for reflecting the religious attitudes of the people. Among these is the PainShahr Jame Mosque. This is a unique mosque with mystical spaces in its interior. Any believer entering into it is guided towards God. In the old section of Bitjand near the lame Mosque is another place called Chahar Derakht Mosque.This mosque has a special place among the believers. Although this building has no decorations, stuccowork or tile work, its architecture is of brick, with domed roofs and detailed brick patterns that date to

the Safavid Dynasty. The Jame Mosque of Khosf is an important building in the old section of Khosf. The main plan is in two sections, the north and south parts. This complex has a portico, an atrium, court, summer and winter cloisters, several beautiful porches and is obviously more important than the surrounding buildings. The Arasteh House, in the old section of Birjand, has a well proportioned, beautiful and harmonious parts. This house has an atrium, hallway, central court, porches, many rooms around the court with dome roofs and thick walls, all made of adobe. As a result, this building is important for reflecting the architecture and religious tendencies, as well as the social and economic possibilities of its residents.

The Navab Hossenieh and School dates to Shah Abbas Safavid with date of 100 I LH (1593 AD). On the south side there is a large portico with its interior decorated with curvature scroll patterns. On the east side there is a large room with a lantern and decorated with plaster lines, stucco carvings, cut tile work, plaster plaques and decorations. The atrium and court with two ivans, rooms and windows are major identification characteristics of this building.

The Tomb of Ibne Hessam Khosfi in Khosf is located on a stone hill with an angular plan and decorative dome roof. Ibne Hessam was a poet of the 9 th century LH (14 th Century AD) and coincides with Shahrokh of the Taimurid Dynasty. This building has decorations in the comers, plaques around the drum of the dome, windows are decorative woodwork and all are harmoniously artistic and in the typical Safavid style. The building of Khajeh Khezer Tomb in the old section of B irj and, is another outstanding building from the Ghajar period made in the typical Iranian mode of architecture. The fa<;ade is brickwork in different patterns. This building has an atrium, decorative roofing on two sides of the court. The brickwork of this portico is characteristic and beautiful. After the portico, one enters the atrium and court. On the north side of the court there is an ivan with an impressive brick roof. The rich culture of this area and the desire to learn new things have caused many centers of learn to exist in this area. Among these are the Geransang Shokatiyeh School which is old and a center oflearning. According to historic documents, The Shokatiyeh School was built in 1312 LH (1894 AD) and coincides with the Darolfunun School in 1326 LH (1909 AD) at the height of the political power of Prince Shokatolmalek. It is an important school in the modem style oflearning and very respected. The characteristics of the architecture of this building is the atrium, halls, high portico, central court, rooms around the yard.

The Massuomieh School is almost on par with the Shokatiyeh School and is culturally on the same level. Over the entrance there is a plaque stating, "1 am the City of Knowledge and Ali is its key." With the date of 1368 LH (1948 AD) and four other plaques also are in the entrance. On the sides of the court there are rooms for the scholars with columns done in brickwork.

The Tomb of Hessam al Dowleh who was a ruler appointed by the Ghajar kings to this area.

This tomb is located on a height and most of the city of BiIjand can be seen. The mirror work in geometric designs cover the interior and is characteristic of this building and is rather unique. As BiIjand was a seat of governors, there are many buildings reflecting the styles of their periods. In years not to far gone, BiIjand was a seat of residence for the rulers and wealthy. Among them the Akbariyeh Building and Garden is beautiful and well planned. It draws the viewer to itself. One unconsciously lauds the architect and planer of this beautiful garden and building. This garden is in 8000 square meters in three floors and relate to the Zand to early Pahlavi periods. The oldest part is the eastern wing in two floors and built during Shokatolmolk period. The decorations consist of Mirror Hall, Central Hall, the Dome, honeycomb plasterwork etc. At present two museums and sociology, a traditional teahouse and traditional restaurant, workshops for learning of traditional arts are open to the people and visitors interested in historic remains of BiIjand.

The hexagonal Ziggurat of the Kolahfarangi or Mir Hassan Khan Castle is a unique landmark of Birjand. This building was originally the residence of Hessam-al-Dowleh but dates to the Zand Dynasty. This building is six stories high and only two floors are practically usable. The interior and exterior decorations are honeycomb plasterwork, flowerpot motifs and niches, are major decorations on this building. The forms and shapes of this building makes it one of the unique buildings ofIran.

The Garden and Building ofRahimabad in 1315 LH (1897 AD) was built as the Governors building. The garden space, main building, entrance building, pools, walls, towers, pool-house, mirror work decorations, plaster work in curvilinear and flower-bird motifs have made this an important building in BiIjand.

The F arhang House is a residence of one of the older families of BiIjand. It is a building often mentioned in Birjand as part of the old section of the city. The court is square with brick pavement, and molded and cut brickwork decorations.

Outside of Birjand there are residential areas like Khur, Darmiyan, Khosf, Forg, Nehbandan, Sarbisheh, etc. that are harmoniously designed and fit the styles prevalent in the area. For example, the village ofKhur is unique and in harmony with its environment. It has survived the ages in this difficult environment and yet the form of the buildings and fitting each other is very attractive.

Handicrafts of Birjand and environs consists of pottery, dying, ironsmith, coppersmith, reed weaving, basket weaving, felt making, rugs, textiles, silkworm breeding, spinning, and many more. It should be noted that these handicrafts require skills and have many stages for preparation. For example in rug weaving, there are simple weaves, warp seen weave, split weave, one and two twist weaves. Simple and primitive pottery without glaze is made in the villages of Shahzileh

and Gusheh. The carpets of Bitjand and surrounding villages are famous for weave, color and design. The designs of this area are various and plentiful. The designs of this area are noted and registered with the name of Bitjand. The skill of the carpet weavers can be summarized in the name of several famous weavers such as: Mohammad Zahrai (1294 (1877 AD) village of Derakhsh), Seyed hashem Zahrai (1331 (1912 AD) village ofDerakhsh), Mohammad Ghanbari (1308 (1890 AD) village ofKhushkak), etc.

Visitors to Bitjand can see themselves in an enormous amount of souvenirs. Among these are current, saffron, jujube, almonds, walnuts, various milk derivatives, prunes, dried peaches, etc.

The music of Bitjand is unique and famous. A look at the dancers, the music and harmony of movement, draws one to ancient times of our country. The notes and melodies are inspired by nature and have roots in the beliefs of the people of this area. One of the rhythmic movements of Birjand are the dances like Asil, chaporast, zanuo sarzab, ahval, osul, chap, rast, cheghel, forggy, chaneshti, narenareh, bekhab, bekhak 0 raghs, and chub. Along with local dances the ancient exercises of Bitjand is influenced by the champions and brave youths of Bitjand and is recognized for having won first prize in Iran 5 times.
www.e-birjand.com
In conclusion, we will mention the famous people of B itj and. These scholars have shown like stars in this desert area and have survived the difficulties of the environment and decorated culture with their works. Hakim Nazari, a poet from the 7 th century LH (13 th Century AD). he has works like a travel log, book of poems, cultural thesis, grammar and etc.

Molana Shamsaldin Khosvi, a Moslem mystic from the early 7 th century LH (13 th Century AD). Molana Mohammad Ibne Hessam, know as Ibne Hessam, is a mystic of the 8 th and 9 TH century LH (14 th and 15 th Centuries AD) and his work in grammar, dialectic, astronomy and history, explanation on the Koran can be noted. Haj Sheikh Mohammad Haddi Hadavi born in 1239 SH (1860 AD) was born in Birjand. After completing his studies in Birjand, Mashad, Samereh, and other holy places in Iraq, returned to serve the people. He is one of the four masters who were followed in Najafand Supervised the writing of the First Constitution ofIran in 1907 AD. Among his works are, Maedeh Mohammadieh, Bostanol-Nazer, Translation of Adabolkabir, Divane Ghassayed, Ghazaliyat, etc. Sheikh Mohammad Baghere Ayati was a genious from Bitjand. He is noted for his scholarship, skill and during his life wrote 22 books. Alameh Abolali Bitjandi is another scholar and skilled in mathematics, astronomy and sciences. One of his students was Alameh Sheikh Bahai. Dr. Mohammad Hassan Ganji was the founder of modern geography in Iran and a professor at the universities of Iran and has gained fame in international gatherings for geography. A pity that we cannot portray Bitjand and environs with full justice for the beauty and history of this area. This short statement is only a scratch on the surface of the culture, history, tradition and beliefs of this land
www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com

best_ariya · Feb 4, 2007

قاين

معرفي شهرستان قاين
اطلاعات از سايت شهر الكترونيك بيرجند برگرفته شده است
آدرس سايت www.e-birjand.com
شهرستان قاين در شرق ايران و جنوب استان خراسان جنوبي ،در حد فاصل 15و 33 تا 12و 34 عرض جغرافيايي و 38و58 تا 56و60 طول جغرافيايي قرار دارد.

اين شهرستان از شمال به خواف و گناباد،از غرب به فردوس و از جنوب به بيرجند محدود شده واز جانب شرق مرزي به طول تقريبي 130 كيلومتر با كشور افغانستان دارد.ارتفاع اين ناحيه از سطح درياهاي آزاد 1440متر و مساحتش بالغ بر 17722كيلومترمربع مي باشد. مركز اين شهرستان،شهر قاين و بر اساس آخرين تقسيمات كشوري 5 بخش، 13 دهستان، 373 روستا و 1293 آبادي خالي از سكنه دارد. رشته كوه قهستان در غرب و شاسكوه و آهنگران در شرق آن سر به آسمان سوده و بلندترين قله منطقه "كمر سرخ" با 2842 متر در نيم بلوك و پست ترين نقطه با 610 متر در پترگان قرار دارد.

مراتع قاين از نوع متوسط است و در آن گياهان دارويي گوناگون،جنگلهاي تنگ پسته كوهي،بنه، قيچ و بادامشك ديده مي شود.در شهرستان قاين خصوصاً در منطقه شكار ممنوع شاسكوه،قريب به 59 گونه پرنده ،25 نوع پستاندار و 17 گونه از خزندگان و دوزيستان منحصر به فرد زندگي مي كنند. در اين خطه رودخانه هاي با اهميتي همچون رودشور، رود مردانشاه، رود بيهود، افين وآهنگران جريان دارند و گندم،جو،چغندر،پسته و خصوصاً زعفران وزرشك از محصولات كشاورزي اين خطه اند.

www.e-birjand.com

پيشينه تاريخي

چنانچه تذكره نويسان و مورخان نقل كرده اند منطقه قاينات با تاريخي سي هزار ساله يكي ازاولين خاستگاههاي تمدن خراسان است." فخرالاسلام" پيدايش قاين را به عصر" قابيل " پسر آدم نسبت داده و در فرهنگ " دهخدا" بناي اوليه شهر قاين به " سام بن نريمان" و در " احياءالملوك" به " كي لهراسب" پدر " گشتاسب" منسوب شده است. اين سخنان اگر چه از اعتباري علمي برخوردار نيستند اما بازگو كننده قدمتي هستند كه چون غباري از روزگاران دور بر سنگ سنگ اين شهر نشسته اند. در سفرنامه ي " سرپرسي سايكس" آمده: در328 قبل از ميلاد 13هزارنفراز مدافعان شهرقاين به مقابله با لشكرانبوه" اسكندر" در آمدند و دكتر " بلووگلدسميد" اعتقاد دارد كه " قلعه كوه قاين" درعهدهخامنشيان همان كاخ سلاطين" قهستان" يا" آتاگوانا" بوده است.

قاين در عصرزمامداري ساسانيان نيزازمراكزمهم قدرت وازمعدودشهرهاي استراتژيك ايران به شمار مي آمده است.مورخان بسياري در كتب خويش از قائنات نام برده اند."اصطخري" در340 ه.ش از قاين بعنوان مركزقهستان نام برده ومذهب آن خطه را شيعه ذكركرده و" جيهاني" در375هجري از سه دروازه شهر به اسامي " دركون"، "دركلاوج" و" درزقان استخر" نام برده است.

ناصرخسرو قبادياني در سال 440وارد قائنات شده و قاين راچنين توصيف نموده: قاين شهري بزرگ و حصين وگردآن خندقي ومسجدآدينه به شهراندراست وآنجاكه مقصوره است تاقي عظيم وبزرگ است كه درخراسان ازآن بزرگترنديدم." ماركوپولوي ونيزي" هواي قاين را در نهايت اعتدال دانسته و"ياقوت حموي" و" عبدا...محمدبن احمدمقدسي": آنجا را بندرخراسان و خزانه كرمان معرفي كرده اند. قاين در جريان تندباد ايلغارهاي تاريخي صدمه چنداني نديده است و چنانكه نقل شده در773 هجري اميرتيموردر حوالي قاين اردو زد وليكن به فضل و درايت حاكم شهر بدون جنگ و خونريزي از كنار آن گذشت.

درعصرصفويه نيزبه سال1002 هجري، شاه عباس صفوي ازقاين ديدن نمودو سالها بعد درزمان سلسله زنديه هنگامي كه لطفعلي خان زند ازكرمان گريخت و به قاين آمد،در آنجا از وي پذيرائي شد.قائنيان در بازگشت نيز تعدادي سوار جهت جنگ با آغامحمد خان قاجاردراختيار وي قراردادند.من حيث المجموع تاريخ و حوادث تاريخي قاين چنان گسترده و بسيط است كه در اين مختصر نمي گنجد. در پايان به سخن " دكتر ژوزف انگليسي"اكتفا مي كنيم كه قاين را از مناطق آباد خراسان و قرارگاه مردان دليري مي دانسته كه از راه شمشيرزني و كمان كشي روزگار گذرانده اند.

دژها و قلاع باستاني

آثار تاريخي، فرهنگي و مذهبي :

كثرت و پراكندگي آثار تاريخي در شهرستان قاين چنان بسيار است كه در اين كوتاه نوشته مجال واگويه ي تمامي آنها نيست.در اين شهرستان قريب به يكصد وسي و اندي، بنا،منطقه و غار باستاني شناسايي شده است كه از اين ميان تا حد توانمان مهمترين آثار و ابنيه را برگزيده ودر ذيل عناوين قلعه ها، مساجد، آب انبارها و رباطها، منازل تاريخي، مقابر و آرامگاهها به معرفي آنها پرداخته ايم. علاوه بر عناوين ذكر شده درختان كهنسال قاين و غارهاي شگفت انگيز و تاريخي اين منطقه را نيز به طور اجمالي معرفي خواهيم كرد.

قلعه آفريز :

بناي قلعه آفريز در ميان روستاي آفريز در 65 كيلومتري جنوب غربي قاين قرارگرفته با نظر به شواهد و ساختار معماري، اين بنا را مي توان به دوره صفويه منسوب نمود.قلعه آفريز داراي پلاني نا منظم است كه 5 ضلع به اندازه هاي متفاوت دارد. اين قلعه داراي 9 برج مرتفع مي باشد كه باعث استحكام بنا شده اند و نيازهاي ديده باني را برطرف مي كنند. (شماره ثبت آثارملي:4805 )

از ديگر قلاع و دژهاي باستاني كه در شهرستان قاين قرار دارند مي توان از حسن باي خان، قلعه خوك، قلعه قلاع و قلعه اسفشاد، قلعه افين، قلعه شاهرخت، قلعه آهنگران و قلعه كوه آبيز نام برد.

قلعه كوه قاين(قلعه حسين قايني) :

قلعه حسين قايني مشهور به قلعه كوه در فاصله ي5 كيلومتري جنوب شهر قاين بر فراز كوهي صعب العبور ساخته شده است.اين قلعه از سمت جنوب و شرق به كوهستان و از سمت غرب و شمال به دشت قاين محدود شده ، در مورد قدمت قلعه كوه نظرات گوناگوني ابراز شده برخي همچون " سرپرسي سايكس " معتقدند كه اين قلعه بخشي از شهر آرتاگوانا است كه در دوره هخامنشيان مقابل هجوم لشكريان اسكندر ايستادگي كرد و برخي ديگر عقيده دارند كه اين قلعه يكي از قلاع بيادگار مانده از دوره ساساني است.شكل معماري و فرم طاقها، طاقچه ها و در گاههاي به جا مانده قدمت قلعه را تا دوره ساساني تاييد مي كنند. آنچه مبرهن است اينكه: قلعه فعلي احتمالاً بر ويرانه هاي قلعه قديمي ساخته شده.اين قلعه در عصر سلجوقي به دستور قاضي حسين قايني كه از جانب حسن صباح مامور ترويج فرقه اسماعيليه در قهستان و خراسان شده بود، ساخته شد.

مصالح عمده اي كه در ساختمان اين قلعه بكار رفته سنگ و ساروج مي باشد و تمامي سطوح ديوارها و بدنه بيروني حصار و برجها، بندكشي و درزگيري شده است.اين قلعه دژ دفاعي محكمي در برابر حملات مهاجمين بوده و گنجايش هزاران سرباز را داشته. نقل است خواجه نصير الدين طوسي مدتها در اين قلعه زندگي كرده و كتاب اخلاق ناصري را به نام ناصرالدين محتشم فرمانرواي قهستان درهمين محل انشا كرده است. قلعه كوه در اواخر قرن 5 هجري مركز فرماندهي و هدايت ديگرقلاع قهستان بود.معماري قلعه با استفاده از ناهمواريهاي كوه از دو بخش متمايز، يكي متعلق به سربازان و جنگجويان و ديگري قسمت اميرنشين فرماندهي ساخته شده است. استحكامات ايجاد شده در اين قلعه شباهتي بسيار به قلعه آشيانه عقاب متعلق به اوايل دوره ساساني در نزديكي فيروزآباد دارد.

قلعه هاجرآباد :

قلعه هاجرآباد در 2 كيلومتري شرق قاين به صورت بنايي منفرد قرارگرفته است. قلعه هاجرآباد قلعه اي تدافعي بوده و به لحاظ پراكندگي بقاياي سفالينه هاي بدست آمده در داخل و خارج آن مي توان قدمت بنا را از قرن سوم و چهارم هجري تا دوره قاجاريه تخمين زد ليكن بر اساس مصالح بكاررفته، فرم و سبك معماري بنا،مشخصه هايي از معماري عصر صفويه قابل تشخيص است. پلان قلعه مربع شكل بوده كه طول هر ضلع آن30متر مي باشد. در چهار گوشه آن4 برج مدور وجود دارد كه همه آنها خارج از قلعه واقع اند. ورودي كوتاهي به ارتفاع 90/2 متر در ضلع جنوب شرقي قلعه قرارگرفته و فضاي درون قلعه به مرور ايام از بين رفته است. برجها در سه اشكوب ساخته شده كه دو طبقه مسقف بوده و طبقه اي رو باز بوده كه به منظورديده باني به كار مي رفته است. پلان طبقه اول دايره شكل بوده و به جز ورودي روزنه اي نداشته است. در اشكوب دوم دو روزنه باريك بعنوان تيركش و يك روزنه ي نورگير تعبيه شده و از غلامگردشي به عرض 80 سانتي مترامكان دسترسي به اين طبقه ميسر مي گردد. از درون اشكوب دوم بوسيله پلكاني به عرض 45 سانتي متر مي توان به طبقه سوم رسيد. بنابر آنچه از بقاياي قلعه هاجرآباد باقيمانده مي توان گفت كه عمده مصالح به كار رفته در اين بنا خشت و چينه است.(شماره ثبت آثارملي:4570 )

قلعه تاريخي سده :

قلعه تاريخي سده در غرب روستاي سده در 45 كيلومتري جنوب شهر قاين واقع شده است.

با عنايت به فرم معماري قلعه مي توان ساخت و ساز آن را به دوره تيموري نسبت داد. سفالينه هايي متعلق به قرون سوم و چهارم هجري تا عصر قاجاريه از محوطه دروني بنا و اطراف آن بدست آمده كه بيانگر تداوم زندگي در آنجا مي باشد. اين بنا داراي پلاني شش ضلعي در اندازه هاي متفاوت است. 9 برج بلند پايداري لازم را به جرزهاي بنا داده اند و نيازهاي ديده باني ونگهباني را نيز بر آورده كرده اند. ورودي قلعه با دو برج در طرفين ساخته شده كه درون برجها به ارتفاع حدود 150 سانتيمتر به شكل توپر بنا شده است.

روي اين جرز مدور، سه طبقه بنا قرار گرفته كه در هر طبقه روزنه هايي باريك جهت ديده باني تعبيه گرديده است. دواشكوب ازاين برج مسقف بوده واشكوبه سوم روبازمي باشد. غلامگردشي به ارتفاع 5/5 متر دورادور ديوارهاي داخلي قلعه را فرا گرفته كه دسترسي به فضاي داخلي برجها را ميسر كرده كه اكنون جز شواهدي مختصر چيزي از آن بر جاي نمانده.ورودي قلعه در ضلع شرقي قرار گرفته و سنگي مدور به قطر 60/2 متر آن را مسدود مي كرده است.ضخامت ديوارهاي قلعه بين 20/1 تا 90/1 متر متغير است و آثار خندقي در ضلع جنوبي و غربي آن به نظر مي رسد.(شماره ثبت آثار ملي:5939 )

مساجد

مسجد جامع قاين :

مسجد جامع قاين تنها بناي به يادگار مانده از شهريست كه ناصر خسرو در سال 444 هجري قمري از آن ديدن كرده است و درباره اش گفته: مسجد آدينه به شهرستان اندر و آنجا كه مقصوره است طاقي بزرگ است چنانكه بزرگتر از آن در خراسان نديدم و آن طاق نه در خور آن مسجد است و عمارت شهر همه گنبد است. آخرين سندي كه در سنگ- لوح هاي اين مسجد مي توان يافت به تاريخ 796 هجري قمري اشاره دارد كه از بازسازي مسجد توسط امير جمشيدبن قارن از فرماندهان حكومت تيمور گوركاني حكايت مي كند. ليكن در مورد تاريخ احداث شالوده اصلي مسجد عقايد متفاوتي ارائه شده. بعضي معتقدند بناي مسجد بر روي بقاياي آتشكده اي پيش از اسلام ساخته شده و برخي بنا بر نوشته ناصر خسرو احداث آن را اوايل قرن پنجم ذكركرده اند.عده اي نيز بر اين باورند كه شالوده اين بنا در عصر تيموري پي ريخته شده . اما كاوش هاي انجام شده در لايه هاي زيرين مسجد، بقاياي مسجدي از دوره سلجوقي را تاييد كرده است.(شماره ثبت آثار ملي:295)

مسجد جامع افين :

عمارت مسجد افين در روستايي به همين نام در 85 كيلومتري شرق قاين قرار گرفته است. از عمده فضاهاي معماري اين بنا، ايوان،دو شبستان زمستاني، گنبدخانه و شبستانهاي تابستاني طرفين ايوان است.

ظاهراً در گذشته طاق نماهايي در صحن مسجد وجود داشته كه اكنون اثري از آن ها نيست. بنا به نظر كارشناسان احتمالاً شالوده و بنيان اوليه بنا در سده هاي سوم و چهارم هجري شكل گرفته ولي بناي كنوني ويژگيهاي معماري دوره سلجوقي را داراست.(شماره ثبت آثار ملي:2182)

مسجد جامع خضري :

بناي مسجد جامع خضري در فاصله يك كيلومتري شهر جديد خضري قرار دارد. اين فاصله مي تواند بيانگر وقوع زلزله اي در سال 1347 باشد كه كليت شهر را ويران كرد. بناي اصلي مسجد خضري نيز پس از ويراني با خود ياري مردم بازسازي شد و بناي فعلي بر روي بناي اصلي بنيان نهاده شده. با عنايت به شواهد تاريخي احتمالاً بناي مسجد مربوط به عصرصفوي بوده است.

اين بنا داراي دو شبستان بوده كه شبستان سمت شمالي آن ستون دار و پوشش آن طاق و چشمه بوده است. چشمه ها نيز باگنبدهاي عرقچين پوشيده شده بودند. شبستان جنوبي نيز داراي سه دالان طويل بوده و هر دالان به وسيله ديواري از دالانهاي ديگر جدا مي شده. محراب اصلي مسجد در اين قسمت قرار گرفته و نماي اصلي بنا آجر با بند كشي فتيله اي بوده است.( شماره ثبت آثار ملي:6653)

منازل قديمي قاين

منزل مير(حقيقي):

بناي منزل مير (حقيقي) در بافت قديمي شهر قاين واقع شده است. با توجه شواهد موجود از قبيل پيمون (فرم معماري بنا) تزئينات و مصالح، زمان معماري و ساخت بنا به دوره زنديه باز مي گردد اما آثاري نيز از معماري سبك قاجاريه و پهلوي در آن مشاهده مي شود. مساحت خانه حقيقي مير تقريباً 1560 متر است كه به صورت دو ايواني ساخته شده. پلان نامنظم دارد و ورودي اصلي خانه در ضلع شرقي قرار گرفته كه شامل پيشخوان، هشتي و دالانهاي ورودي است. اين بنا داراي چهار صحن است كه سه ورودي از داخل هشتي و صحن چهارم كه شامل فضاهاي اصطبل و انبار مي باشد از راه مطبخ و ورودي كوچكي در ضلع شمالي بنا قابل دسترسي بوده است.

اندروني بنا، شامل فضاهاي مختلف نشيمن، ايوان زمستاني و تابستاني، مطبخ، فضاهاي پشت ايوان و صحن مي باشد و در ضلع جنوبي، بنا داراي ايوان، اتاق پشت ايوان، دو ايوانچه ي دو اشكوبه در دو سو و مطبخ مي باشد كه تقريباً ويران شده اند. در حال حاضر باغچه اي مستطيل شكل در مركز حياط وجود دارد. ليكن باغچه ها و حوض اندروني از بين رفته و ويران شده اند. از منازل ديگر شهرستان قاين مي توان به منزل قديمي اقبالي و غفاري در روستاي سده و منزل موسوي در بافت قديمي شهر قاين اشاره كرد.( شماره ثبت آثار ملي:4804)

منزل قديمي قارني:

بناي منزل قارني در بافت قديمي شهر قاين واقع شده است. با در نظر گرفتن شواهد موجود ساخت بنا به دوره قاجاريه باز مي گردد،اين بنا داراي ايوان ورودي در ضلع شرقي مي باشد كه توسط يك هشتي دالان به حياط منتقل مي گردد. ايوان زمستاني در ضلع شرقي واقع شده و فضاهاي ارتباطي در دو طرف ايوان، دو اشكوبه بوده و دسترسي به آن از طريق فضاي ارتباطي ضلع شمالي ايوان امكان پذير است. ايوان تابستاني در ضلع غربي بنا قرار دارد. بخش انتهاي ايوان و فضاهاي دو طرف ايوان دو اشكوبه است. در ضلع شمالي بنا چهار اتاق قرار دارد كه دو اتاق آن به صورت تو در تو است. در ضلع جنوبي فضاهايي شامل انبار، دو فضاي نشيمن و فضاهاي جانبي ديگر قرار دارد. فضاهاي اصطبل، حمام، مطبخ،انبار مواد غذايي و فضاهاي مسكوني خدمه منزل در ضلع شرقي بنا واقع شده كه متاسفانه تخريب گرديده است. اكثر فضاها داراي پوشش طاق و تويزه و عرقچين است. تزئينات بنا شامل رسمي بندي، گچبري از قبيل قوسهاي كليل گچبري شده، گل و بوته هاي اسليمي وبخاري ديواري اتاقها و... مي باشد.( شماره ثبت آثار ملي:3460)

درختان سالخورده و غارهاي كهن

درختان كهنسال :

شهرستان قائنات درختان كهنسال بسياري را درزمين بكر خويش جاي داده . درختاني كه يادآور عظمت و شكوه اين خطه اند. تا كنون بيش از10 اصله درخت كهن با قدمتي بين 400 تا 500 سال در اطراف قاين شناسايي شده اند كه از آن جمله مي توان به سرو مهموئي، موليد، مير آباد و استند اشاره نمود.

غار خونيك :

غار خونيك در شمال شرق روستاي خونيك بر ارتفاعات مشرف به روستا در 20 كيلومتري جنوب قاين قرار دارد. ابزار سنگي به دست آمده از اين غار مربوط به دوران موسترين يا پارينه سنگي ميانه است كه تقريباً سي هزار سال قدمت دارند.آثار زندگي در غار خونيك از دوران پارينه سنگي تا عصر اسلامي باقي مانده. اين آثار از طبقات زيرو رو شده غار در اثر زلزله به دست آمده كه مويد نظريه قدمت اين غار مي باشد. غار خونيك داراي دهانه اي در حدود 2 متر وفضاي داخلي به طول5/1 و عرض 3 متر مي باشد. ديواره هاي آن از سنگ هاي توروس تشكيل شده اند كه به زيبا يي ويژه اي به محيط داخلي ان داده اند.اولين گمانه زني هاي باستان شناسي در اين غاربه سال 1949 ميلادي توسط پروفسور كالتون استانلي كوون انجام شد. ابزار به دست آمده از غار خونيك عبارت بود از انواع تيغه هاي سنگي كه به وسيله انسانهاي عصر پارينه سنگي ميانه تراشيده شده بودند و به ابزار يافت شده ي موسترين در فلات ايران شباهت كامل داشتند. (شماره ثبت آثار ملي:9592)

از ديگر غارهاي جالب توجه منطقه قائنات مي توان به غار جوجه، غار فارسان، ترشو،نوغاب و غار پهلوان اشاره كرد.

آرامگاهها و امامزاده ها

مقبره امام زاده زيدالنار :

زيدبن موسي از فرزندان امام موسي كاظم(ع) كه بناي مقبره وي ملقب به امامزاده زيد النار در روستاي آفريز در 65 كيلومتري جنوب غربي شهرستان قاين واقع شده است. مصالح و پيمون بنا قدمت آن را به عصر صفويان مربوط مي كند. ليكن كتيبه هايي در بنا موجود است كه تاريخ ساخت آن را به قرون اوليه اسلامي منتسب مي نمايد.ورودي اصلي مجموعه، ايواني در جبهه ي شمالي است كه تزئينات بسيار زيباي مقرنس كاري و طاقي جناقي دارد. در دو سمت ايوان، داخل صحن، اتاق ها و غرفه هايي قرار دارند كه در چهار ضلع امتداد مي يابند و صحن مجموعه را محصور مي كنند. پس از گذر از فضاي صحن به عمارتي هشت ضلعي مي رسيم كه در بخش دروني به صورت صليبي مي باشد. فاصله اين بنا از ايوان شمالي 16 متر است. ورودي اصلي مقبره در ضلع شمالي است كه همانند ايوان ورودي داراي مقرنس كاري بسيار زيبايي است.

مقبره امام زاده زيدالنار گنبدي با شكوه و مرتفع دارد كه داراي دو پوسته است.

فضاي گنبد خانه پلاني صليبي شكل دارد و فضاي چهار ضلعي مركزي با گوشه سازي هاي انجام شده به 8و16 ضلعي تبديل شده كه ساقه گنبد روي 16 ضلعي استوار گشته و تبديل به دايره اي شده تا گنبد بر روي آن اسقرار يابد. فضاي 4 ضلعي مركزي گنبد خانه داراي رسمي بندي هاي زيبايي است و فضاي داخلي آن با اندود گچ مزين گشته است.

گنبد نيز داراي تزئينات كاشيكاري با لعابي به رنگ فيروزه اي و نقشهاي گل و بوته به رنگ سفيد است كه قسمتي از آن فروريخته و از بين رفته است. در كنار مقصوره گنبد خانه، سنگي خاكستري قرار دارد كه مردم نسبت به آن باورهاي ويژه اي دارند. كف سازي آجر در بخشهايي از صحن بنا ديده مي شود و در حال حاضر، بنا داراي حوضي كوچك با دو باغچه است و درختي در آن كه مردم به شاخ و برگش دخيل مي بندند.

مقبره ابوذر جمهر قايني :

در 5 كيلومتري جنوب قاين بر دامنه ي كوه ابوذر، مقبره اي قرار دارد كه متعلق به يكي از عرفاي نامدار، سياستمداران و شاعران قرن چهارم و پنجم هجري قمري ست. مقبره ي ابوذر جمهر بر اساس شواهد، از بناهاي ساخته شده در قرن 6و7 هجري قمري مي باشد. اين بنا به شكل چليپايي و با معماري زيبايي ساخته شده. بقعه آن چهار ايواني ست و گنبد بر فراز اين ايوانها استوار شده .

طاق ايوانها ظاهراً به شكل كليل اجرا شده اما جرز اصلي طاقها به صورت نيم بيضي باز كار شده، آنگاه با استفاده از پوشش كاذب به شكل كليل در آمده. در تزيين داخلي بنا از گچ استفاده شده و نوع كاربندي پيشاني ايوانها به شكل طاق نماهاي جناغي ست.

تزئينات گچكاري زير گنبد يكي از زيباترين بخشهاي بنا محسوب مي شود كه لچكي هاي 4 به8 آن داراي مقرنس ها و گچبري هاي خفيف و هنرمندانه است. در پشت بقعه، صفحه اي ايجاد شده كه بناهاي جنبي مقبره روي آن ساخته شده اند. در اين ميان، اتاقهاي بسيار جالبي ديده مي شود كه يكي از آنها داراي گنبد زيبايي ست كه با سنگ كار شده. مصالح اصلي بكاررفته در ساخت اين مقبره سنگ، گچ و آجر مي باشد وسخن آخر اين كه در كنار مقبره ابوذر جمهر قايني درخت كهنسال بنه اي وجود دارد كه حداقل700 سال از عمرش مي گذرد . ( شماره ثبت آثار ملي:2759)

آرامگاه ابوالمفاخر :

ابومحمد حسن بن منصور از رجال معروف قرن ششم هجري است. وي عالم فقيه، محدث، رياضي دان و اهل سياست بود. ابومحمد در قاين به شغل قضاوت مي پرداخت و چون شهرتش در سراسر ايران منتشر شد. بهرامشاه در سال 547 وي را به غزنين فرا خواند و به او سمت وزارت بخشيد. وي 29 سال در اين منصب باقي ماند.در ايام كهولت از وزارت كناره گرفت و روانه ي قاين شد و در همانجا فوت كرد.مقبره ي وي در فاصله ي يك كيلومتري از جنوب شهر قاين در جوار گورستاني قديمي واقع شده است.

بناي آرامگاه پلاني 8 ضلعي در بخش خارجي دارد كه مانع از رانش گنبد مي شود. اين بناي ايواني ورودي در ضلع غربي دارد كه از راه درگاه چوبي بر ديوار انتهايي اش مي توان به فضاي گنبد خانه راه يافت. پلان گنبد خانه مربع است كه به وسيله ي گوشه سازي " فيلپوش" به هشت ضلعي تبديل شده و نماي خارجي اش به شكل دايره و گريو " ساقه" گنبد به نظر مي رسد. بر روي ساقه گنبد عرقچيني به سبك دو پوسته اجرا شده و در مركز گنبد خانه قبر شيخ ابوالمفاخر قرار گرفته است. تزئينات داخلي بنا بسيار ساده است و شامل اندود گچ در كليه سطوح، ديوارها، گنبد، طاقها و طاقنماها مي باشد. به استناد پژوهشها و بررسيهاي انجام شده اين بنا در دوره قاجاريه ساخته شده و مشخصا ت معماري آن دوره را دارا مي باشد. ( شماره ثبت آثار ملي:2377)

آب انبارها و رباطها

رباط زردان :

رباط زردان در جنوب روستاي زردان در110 كيلومتري جنوب شرقي قاين قرار دارد. معماري كنوني بنا منسوب به دوره صفويه ست ولي بقاياي سفالينه هاي متعلق به دوره هاي پيش از آنكه از درون ديوارها و منطقه ي اطراف رباط يافته شده است قدمت بنا را تا دوره سلجوقي تائيد مي كند. اين بنا پلاني مربع شكل دارد كه طول هر ضلع آن 5/27 متر مي باشد. رباط زردان ايواني مرتفع به بلندي تقريبي 8 متر دارد كه طاق و پيشاني آن فروريخته. در دو سوي ايوان دو راهرو وجود دارد كه طاقنماهايي در آنها ساخته شده و پوشش راه روها طهق وچشمه است. اين راهروها نيز به دو راهرو در اضلاع شمال و جنوب بنا عمود شده اند. در ضلع شرقي بنا ديوار انتهايي رباط قرار دارد ليكن هيچ نشانه اي از ساخت و ساز راهرو، اصطبل و بارانداز در رباط به چشم نمي خورد. بر اساس شواهد در زمان قاجاريه ساخت و سازهايي در بنا انجام شده و شكل معماري رباط را به قلعه ي دفاعي بدل نموده كه از آن جمله مي توان به ساخت چهار برج در چهار گوشه خارجي رباط اشاره كرد. رباط زردان داراي ايوان ورودي زيبايي ست كه پيشاني طاق آن با تزئينات آجري راسته و خفته آراسته شده. در اين بنا گنبدها به صورت عرقچين كار شده و كليه سطوح آجري و سنگي ديوارها بند كشي شده و نماي آجري ساده آن لطافت خاصي به بنا بخشيده است. (شماره ثبت آثار ملي:4456)

رباط چاهك :

بناي رباط چاهك در روستاي چاهك موسويه از توابع بخش سده در 95 كيلومتري جنوب غربي قاين واقع شده است. اين بنا داراي پلاني مربع شكل است كه به صورت دو ايواني و متقارن ساخته شده. بر اساس شواهد بدست آمده قدمت بنا به دوره ي صفويه باز مي گردد. ( شماره ثبت آثار ملي:4458)

آب انبار خضري :

ساختمان آب انبار در فاصله ي يك كيلومتري شهر جديد خضري و در حد فاصل 56 كيلومتري شمال شهر قاين واقع شده. بر اساس شواهد تاريخي احتمالاً بناي آب انبار مربوط به دوره ي صفويه مي باشد. سر در آب انبار ذر اثر زلزله سال 1347 به كلي ويران شده و سردر كنوني بر روي پايه هاي سردر قديمي استوار گشته است. راه پله آب انبار 25 پله دارد كه با مصالح آجر و ملات و ساروج ساخته شده. مخزن آن حدوداً 6 متر عمق دارد و قطرش بالغ بر 8 متر است. پوشش آن به شكل عرقچين و پلكاني است و نمايي از آجر رگ چين با بند كشي ساده به اين بنا جذابيت و زيبايي بخشيده است. ( شماره ثبت آثار ملي:5940)

نظري اجمالي به زندگي در قاين

" قاين" در فرهنگ لغت نام طايفه اي است از تركان و احتمال مي رود نام طايفه اي باشد از هپتاليان كه پيش از اسلام برقائنات حكومت مي كرده اند.آنچه مبرهن است اينكه قائنيان از اقوام فارس بوده اند كه به زبان فارسي با گويش قايني تكلم مي كنند .البته بعضا به زبانهاي بلوچي، افغاني، و گاه تركي نيز سخن مي گويند. مردم قاين داراي رسوم خاصي هستند كه از آن ميان مي توان به جشن كاكل كه نوعي جشن شكرگزاري است و مراسم كف زني در شب اول زمستان اشاره كرد.در اين منطقه صنايع دستي و هنرهاي سنتي متعددي رونق دارد كه قالي بافي قائنات، پلاس بافي، جاجيم بافي و جلك بافي (بند بافي ) از آن جمله اند.

www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com www.e-birjand.com