سيستم‌عامل 32 بيتي و 64 بيتي در ظاهر با هم تفاوتي ندارند به همين دليل ممکن است ندانيد که ويندوز شما کداميک از اين دو است. ساده‌ترين راه براي پي بردن به اين موضوع اين است که وارد پانل کنترل(Control Panel) شويد و به دنبال system بگرديد. اين کار را با يک کليک راست روي My Computer و انتخاب Properties نيز مي‌توانيد انجام دهيد. ما در شکل نمونه، پنجره system در ويندوز 7 را آورده‌ايم در اين پنجره بسته به نوع ويندوز (xp ، ويستا و ...) 32 بيتي يا 64 بيتي بودن ويندوز به نحوي ذکر مي‌شود.
تفاوت سيستم‌هاي 32 بيتي و 64 بيتي
وقتي در مورد سيستم‌هاي 64 بيتي صحبت مي‌شود بايد بين دو مفهوم محاسبات 64 بيتي که براي رسيدن به کارآيي بالاتر و آدرس‌دهي 64 بيتي که براي پشتيباني از حجم بالاتري از حافظه به کار مي‌روند تفاوت قائل شد. سيستم 64 بيتي براي پشتيباني از اطلاعات 64 بيتي از رجيسترهاي 64 بيتي استفاده مي‌کند. اين سيستم‌ها از آدرس‌دهي داخلي 64 بيتي استفاده مي‌کنند که حجم حافظه قابل آدرس‌دهي را به 16 گيگابايت مي‌رساند در حاليکه در سيستم‌هاي 32 بيتي حداکثر حافظه قابل آدرس دهي، 4 گيگا بايت است.
براي کار با سيستم‌عامل 64 بيتي به پردازنده 64 بيتي نياز است. اکثر سيستم‌هاي 64 بيتي قادرند نرم‌افزارهاي 32 بيتي را در حالت سازگاري يا Compatibility Mode اجرا کنند.
اين قابليت، با توجه به کمياب بودن نسخه 64 بيتي برخي نرم‌افزارها، بسيار کاربردي است. با نصب سيستم‌عامل 32 بيتي روي پردازنده 64 بيتي، در واقع از تمام قابليت‌ها و قدرت اين نوع پردازنده استفاده نخواهد شد. در حاليکه يک نرم‌افزار 64 بيتي چنانچه ساختار درستي داشته باشد روي سيستم‌عامل 64 بيتي بسيار بهتر اجرا مي‌شود، به علاوه نرم‌افزارهاي 32 بيتي هم با سرعت تقريبا يکساني روي هر دو نوع سيستم‌عامل اجرا خواهند شد.
مزاياي 64 بيتي
سيستم‌عامل 64 بيتي دو مزيت عمده نسبت به سيستم‌عامل 32 بيتي دارد. نخست اينکه سيستم‌عامل 32 بيتي، به حداکثر 4 گيگابايت حافظه محدود مي‌شود. توجه داشته باشيد که اين 4 گيگابايت حافظه، تماما به حافظه رم اختصاص نمي‌يابد، بلکه به ساير حافظه‌هاي موجود در سيستم از جمله حافظه گرافيکي نيز تعلق دارد به علاوه Process هاي وابسته به سيستم‌عامل نيز در همين فضاي حافظه، آدرس‌دهي مي‌شوند. نتيجه اينکه بسته به پيکربندي سيستم، حداکثر 3 تا 25/3 گيگابايت از حافظه رم قابل شناسايي خواهد بود. در مقابل سيستم عامل 64 بيتي توانايي آدرس‌دهي حجم بيشتري از حافظه را دارد و براي استفاده از حجم‌هاي بالاي رم مثل 6 يا 12 گيگابايت، مشکلي نخواهد داشت.
برتري دوم، راحت‌تر بودن پردازش و برخورد با فايل‌هاي حجيم در سيستم‌عامل 64 بيتي بر مي‌گردد. فرض کنيد قرار است يک فايل 5 گيگابايتي روي سيستم عامل 32 بيتي با حجم رم قابل دسترسي 3 گيگابايت باز شود در اين حالت سيستم بايد قسمت‌هاي مورد نياز فايل را در حافظه آدرس‌دهي کند و در صورتيکه نياز باشد از قسمت‌هاي مختلف فايل به صورت پي در پي استفاده شود، عمليات آدرس دهي بايد دائما تکرار شود.
معايب 64 بيتي
از آنجائيکه در سيستم‌عامل 64 بيتي از الگوريتم‌هاي پيشرفته‌تر و پيچيده‌تري براي آدرس‌دهي حافظه استفاده مي‌شود، به حجم بالاتري از حافظه نياز خواهد بود به علاوه برخي نرم‌افزارها نيز نسخه 64 بيتي ندارند که برخي کاربران را به مشکل مي‌اندازد.
تمام نرم‌افزارها از انتقال آنها به شکل 64 بيتي بهره مثبت نمي‌برند. برخي اجزاي سطح پائين در کامپيوتر نظير درايورهاي سخت‌افزاري، هنوز درايور 64 بيتي ندارند. درايورهاي سخت‌افزاري رابط بين سخت‌افزار و سيستم‌عامل هستند و مسئوليت جلوگيري از کارکرد قطعات در حالت Compatibility Mode نيز به عهده آنها است در نهايت چنانچه درايور 64 بيتي براي فلان قطعه سيستم شما موجود نباشد نمي‌توان از آن قطعه درمحيط 64 بيتي استفاده کرد.
نسخه‌هاي مختلف ويندوز معمولا هر دو نسخه 32 بيتي و 64 بيتي را دارند. شما هنگام انتخاب نوع ويندوز بايد به مشخصات سخت‌افزاري سيستم خود توجه کامل داشته باشيد و در صورت انتخاب ويندوز 64 بيتي از وجود درايورهاي 64 بيتي براي تمام سخت‌افزارهاي سيستم اطمينان حاصل کنيد.
شما به چه ميزان حافظه رم نياز داريد؟
استفاده از سيستم‌عامل 64 بيتي و به تبع آن خريد رم با حجم بيشتر، نه تنها فضاي بيشتر و راحت‌تري را براي نرم‌افزارها فراهم مي‌کند، بلکه عملکرد بهتر سيستم عامل‌هاي جديدتر نظير ويندوز ويستا را نيز به دنبال دارد. حجم رم بالاتر در درجه اول، بازخواني اطلاعات کمتري از فايل swap را به دنبال دارد. حتما مي‌دانيد که فايل swap درواقع يک نوع حافظه موقتي روي هاردديسک است که سرعت دسترسي به آن به مراتب کمتر از سرعت حافظه رم است.
مزيت دوم رم بيشتر هم، استفاده بيشتر و مناسب‌تر از آن، براي قابليت superfetch است. ويستا با کمک اين قابليت نرم‌افزارها را به ترتيب اولويت در حافظه از پيش بارگذاري مي‌کند تا در صورت اجراي آنها با سرعت بيشتري فراخواني و اجرا شوند در نهايت هدف اصلي تمام اين قابليت‌ها فراخواني سريع‌تر نرم‌افزارها در صورت اجراي آنها توسط کاربر است. کيت‌هاي حافظه 4 يا 8 گيگابايتي استفاده موثر از اين قابليت‌ها را به سادگي فراهم مي‌کنند.
ما براي کاربران حرفه‌اي حداقل 4 گيگابايت رم را روي سيستم‌عامل 64 بيتي توصيه مي‌کنيم. براي پلتفرم Core i7 کيت‌هاي 6 گيگابايتي انتخاب بسيار معقولي به حساب مي‌آيند. کاربران معمولي نبايد به کمتر از 2 گيگابايت حافظه رم فکر کنند. يک گيگابايت رم نيز تنها براي کاربردهاي محدود کار با نرم‌افزارهاي ساده جوابگو خواهد بود.
مشکلات 32 بيتي روي ويندوز
همانطور که اشاره شد سيستم عامل 32 بيتي امکان استفاده از تمام 4 گيگابايت حافظه رم را نمي‌دهد. اجزاي ويندوز و قطعات سخت‌افزاري از نوعي دسترسي به نام دسترسي نگاشته شده حافظه يا "memory mapped access" استفاده مي‌کنند که آنها را در 32 بيت اول (4 گيگابايت) حافظه اصلي سيستم قرار مي‌دهد. حافظه گرافيکي نيز دقيقا در همين قسمت قرار مي‌گيرد. ملحقاتي (Ass-ons) نظير محيط برنامه نويسي Net. قادرند 200 مگابايت و حتي بيشتر از فضاي آدرس دهي حافظه را اشغال کنند. به همين دليل است که ويستا حداکثر مي‌تواند بين 3 تا 25/3 گيگابايت از حافظه رم را بسته به پيکربندي سيستم استفاده کند. البته لينوکس در اين راه از روش ديگري استفاده مي‌کند به طوريکه کرنل آن هيچگاه به فضاي آدرس‌دهي بيش از يک گيگابايت نياز نخواهد داشت.
درايورهاي سخت افزاري
درايورهاي سخت افزاري ويندوز XP را معمولا براي ويستا نيز مي‌توان استفاده کرد. حتما شما نيز تا به امروز اين امکان را امتحان کرده‌ايد. چنين کاري را در مورد درايورهاي 64 بيتي نمي‌توان انجام داد براي مثال درايور کدک صوتي که براي نسخه 32 بيتي ويندوز XP ساخته شده را روي ويستاي 32 بيتي نيز مي‌توان استفاده کرد ولي نسخه 64 بيتي اين کدک براي ويندوز XP را روي ويستاي 64 بيتي نمي‌توان استفاده کرد چرا که ويستاي 64 بيتي اجازه نصب درايورهايي که تائيديه (Signature) لازم را ندارند نخواهد داد.
اگر کارت گرافيکي يا تراشه مادربورد سيستم شما خيلي جديد و جزو محصولات سال‌هاي گذشته باشد جاي هيچ نگراني وجود ندارد چرا که ويستاي 64 بيتي درايور حداکثر قطعات قديمي را در دل خود دارد. البته اين درايور ممکن است شما را با کمي افت کارآيي مواجه کند. سه شرکت AMD اينتل و انويديا به تنهايي قطعات مهم و حياتي موجود در سيستم دسکتاپ را به خود اختصاص مي‌دهند و خوشبختانه درايورهاي که براي محصولات خود ارائه مي‌کنند، هر دو نسخه 32 بيتي و 64 بيتي را شامل مي‌شود.
بيشترين مشکل در بخش درايورها، مربوط به قطعات جانبي نظير اسکنر، پرينتر و وب‌کم با طول عمر بيشتر از 18ماه است. در اين قسمت حتي برندهاي با اسم و رسم مثل اچ پي، سامسونگ، دل و کانن هيچ تضميني براي ارائه نسخه 64 بيتي درايورهاي اين نوع محصولات خود به کاربران نمي‌دهند مايکروسافت در وب‌سايت ويندوز، صفحه‌اي با نام Compatibility دارد که جست‌وجوي دقيقي براي درايورهاي موجود براي يک قطعه سخت‌افزاري انجام مي‌دهند. بد نيست قبل از انتخاب ويندوز 64 بيتي سري به اين صفحه بزنيد و از وجود درايورهاي 64 بيتي براي قطعات سيستم خود مطلع شويد.
منبع: باشگاه مهندسان ایران
