اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder) که با نام "فوبیای اجتماعی" نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال اضطرابی است که در آن فرد از موقعیت‌های اجتماعی یا عملکردهای عمومی به شدت احساس ترس و اضطراب می‌کند. این اختلال، بیش از یک نگرانی ساده است و معمولاً فرد مبتلا از این که ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی مورد قضاوت دیگران قرار گیرد یا به شکلی نامطلوب رفتار کند، دچار اضطراب شدید می‌شود. این اضطراب می‌تواند به حدی شدید باشد که به طور قابل توجهی زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
علائم اختلال اضطراب اجتماعی
فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی ممکن است علائم جسمانی و روانی متعددی را تجربه کند. برخی از علائم رایج عبارتند از:- ترس شدید از قضاوت یا ارزیابی منفی توسط دیگران: افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی از این که دیگران ممکن است آن‌ها را مورد انتقاد قرار دهند یا قضاوت کنند، بسیار نگران هستند.
- اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی: فرد مبتلا ممکن است از شرکت در مجالس، صحبت کردن در جمع، ملاقات با افراد جدید یا حتی رفتن به مدرسه یا محل کار اجتناب کند.
- علائم جسمانی: این علائم شامل تپش قلب، تعریق بیش از حد، لرزش دست‌ها یا صدا، سرخ شدن صورت و یا حتی تهوع می‌شود. این نشانه‌ها ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی بیشتر شوند.
- احساس ترس یا اضطراب پیش از وقوع یک موقعیت اجتماعی: این احساس ممکن است روزها یا حتی هفته‌ها قبل از یک رویداد اجتماعی به وجود آید.
- عدم توانایی برقراری ارتباط چشمی یا مشکلات در صحبت کردن: افراد مبتلا معمولاً از برقراری تماس چشمی پرهیز کرده و در مکالمات اجتماعی دچار تردید یا لکنت می‌شوند.
علل و عوامل ایجاد اضطراب اجتماعی
اضطراب اجتماعی معمولاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روان‌شناختی است که می‌تواند به بروز این اختلال منجر شود. برخی از عوامل موثر شامل:- عوامل ژنتیکی: اگر یکی از والدین یا اعضای خانواده فرد دچار اضطراب اجتماعی باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که او نیز به این اختلال مبتلا شود. عوامل ژنتیکی می‌توانند نقش مهمی در انتقال اضطراب از نسل به نسل داشته باشند.
- تجربیات گذشته: برخی افراد به دلیل تجربه‌های ناخوشایند یا تحقیرکننده در گذشته، مثل زورگویی، تمسخر یا خجالت‌زدگی، به اضطراب اجتماعی دچار می‌شوند. این تجربیات منفی می‌تواند ترس از موقعیت‌های مشابه را در آینده تقویت کند.
- عدم تعادل شیمیایی مغز: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که از اضطراب اجتماعی رنج می‌برند، ممکن است دارای سطح نرمالی از مواد شیمیایی خاص در مغز نباشند. به عنوان مثال، سروتونین، ماده‌ای که نقش مهمی در تنظیم خلق و خو و اضطراب دارد، ممکن است در این افراد به درستی تنظیم نشود.
درمان اضطراب اجتماعی
خوشبختانه، اختلال اضطراب اجتماعی قابل درمان است و روش‌های مختلفی برای مدیریت و کاهش علائم آن وجود دارد. برخی از روش‌های درمانی رایج عبارتند از:- روان‌درمانی (درمان شناختی-رفتاری): درمان شناختی-رفتاری (CBT) به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های درمان اضطراب اجتماعی شناخته می‌شود. این روش به فرد کمک می‌کند تا افکار منفی و الگوهای رفتاری ناسالم خود را شناسایی کرده و آن‌ها را با افکار و رفتارهای مثبت و سازنده جایگزین کند. در CBT، افراد یاد می‌گیرند چگونه با ترس‌ها و اضطراب‌های اجتماعی خود مواجه شوند و آن‌ها را مدیریت کنند.
- دارودرمانی: در برخی موارد، داروها می‌توانند برای کاهش علائم اضطراب اجتماعی مورد استفاده قرار گیرند. داروهایی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) یا بنزودیازپین‌ها ممکن است برای کاهش اضطراب تجویز شوند. این داروها معمولاً تحت نظر پزشک مصرف می‌شوند و می‌توانند به تنظیم مواد شیمیایی مغز کمک کنند.
- گروه‌درمانی: شرکت در گروه‌های حمایتی یا گروه‌های درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا با دیگرانی که تجربه‌های مشابهی دارند، ارتباط برقرار کنند. این فرآیند به افراد کمک می‌کند احساس تنهایی نکنند و از تجربیات دیگران بهره‌مند شوند.
- تمرینات مواجهه‌ای (Exposure Therapy): در این روش، فرد به تدریج با موقعیت‌هایی که از آن‌ها می‌ترسد، مواجه می‌شود. این تمرینات به فرد کمک می‌کند تا با اضطراب‌های خود مقابله کرده و به مرور زمان احساس راحتی بیشتری در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی پیدا کند.
- تمرینات آرامش‌بخش و مدیتیشن: تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تمرینات تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن می‌توانند به کاهش اضطراب و استرس کمک کنند. این روش‌ها برای ایجاد آرامش در بدن و ذهن مؤثر هستند و می‌توانند به بهبود تمرکز و کاهش ترس کمک کنند.
